Gaat de tweede golf gepaard met een tweede lockdown?
De almaar groeiende coronabesmettingen raken langzaam ook de ziekenhuiszorg. Wie verandert het gedrag van de Nederlanders om overspoeling van de zorg te voorkomen? De bevolking zelf? Of de overheid met een lockdown?
Wat zeggen de landelijke cijfers van het RIVM?
Dagelijks wordt een record gebroken, mocht je het aantal geïnfecteerde mensen zo willen omschrijven. Deze week is de grens van 2000 gepasseerd: dinsdag was het 2250 in de voorgaande 24 uur. Het virus wordt nog steeds het vaakst vastgesteld bij jongeren (20-29), maar ook in de leeftijdscategorieën die vaker ernstig ziek worden loopt het aantal besmettingen op. In de afgelopen week raakten zo’n 1300 65-plussers besmet.
Andere getallen schetsen de opmars van het virus eveneens helder. Het percentage positieve tests is in de afgelopen drie weken gestaag opgelopen: 2,8 procent, 3,9 en nu 6,1. Er overleden afgelopen week 33 coronapatiënten, een week eerder waren dat er 14.
In Amsterdam werden in het afgelopen etmaal 374 mensen positief getest, waarmee de stad ‘koploper’ is. Den Haag volgt met 233 besmettingen.
“Die stijgende trend zal aanhouden,” zegt Martin Bootsma, modelleur van de vakgroep epidemiologie van het UMC Utrecht. “Want het eventuele effect van de strengere maatregelen (vervroegde sluitingstijden horeca, verbod op bijeenkomsten met meer dan 50 mensen, meer handhaving bij illegale feesten) is vanwege de incubatietijd pas over een week terug te zien.”
Hoe gaat het in de ziekenhuizen?
Er kwamen afgelopen week meer coronapatiënten bij: 350, ten opzichte van 144 in de week ervoor. Er waren 53 nieuwe ic-opnamen: een verdubbeling in vergelijking met een week eerder.
Daarmee is de situatie onder controle, al begint het al te knellen. Het Leids Universitair Medisch Centrum heeft afspraken met ‘enkele’ niet-Covid patiënten moeten afzeggen vanwege het oplopende aantal coronapatiënten, aldus een woordvoerder. Covid-19 patiënten uit de regio Haaglanden worden vanwege drukte behandeld in ziekenhuizen buiten de eigen regio.
In de ziekenhuizen in Amsterdam-Amstelland kan alle geplande zorg doorgaan en is er plek voor alle coronapatiënten uit de regio. ‘Wel is het passen en meten’, zo zeggen woordvoerders van het OLVG, Amsterdam UMC en het Amstelland ziekenhuis (Amstelveen).
Hoe gaat het verder?
“Als de maatregelen worden opgepikt als een goede wake-up call, zullen we een daling van de cijfers zien,” zei de bezorgde RIVM-voorman Jaap van Dissel dinsdagmiddag tijdens een briefing aan Tweede Kamerleden. “En anders volgen zwaardere maatregelen. Regionaal als het kan, nationaal als het moet.” Met als laatste remedie een nieuwe landelijke lockdown.
Maar de huidige situatie is minder nijpend dan in maart en april. Het zicht op de pandemie is verbeterd, de behandelmethoden zijn vooruitgegaan en de ligduur op de ic’s is verkort. Ook groeit het aantal geïnfecteerden drie tot vier keer minder hard dan destijds en zijn ouderen voorzichtiger.
Maar het coronagedrag van ‘de Nederlanders’ is slecht, ze houden zich niet goed aan de coronaregels die virusgroei tegengaan. Anderhalve meter afstand houden is moeilijk, zo blijkt uit gedragsonderzoek van het RIVM. En binnenblijven met milde klachten doet bijna niemand.
Hoeveel besmettelijke mensen zijn er nu in Nederland?
Ruim 100.000 mensen kunnen de infectie overdragen aan anderen, aldus het RIVM. Dat het vaak gebeurt, is logisch als mensen met een loopneus, keelpijn of koorts bijna net zo vaak naar het café, de sportclub of familie gaan als mensen zonder klachten.
“Zo mislukt het plan van de overheid om de virusgroei te remmen door zieke en gezonde mensen te scheiden,” zegt Bootsma. “Als dat aanhoudt, is de virusgroei alleen maar te remmen door nagenoeg alle mensen te scheiden. Een lockdown, ja. Het is een paardenmiddel.”
Bij hoeveel besmettingen een lockdown noodzakelijk is, kan Bootsma niet zeggen. “Het is onmogelijk om te stellen: bij x besmettingen heb je y ziekenhuisopnamen en dan wordt de zorg overspoeld. Daar is de situatie te complex voor.”
Kunnen de 25 GGD’en iets positiefs melden?
Nee, eigenlijk niet. Het aantal geïnfecteerden verdubbelt om de acht dagen, en de GGD’en kunnen dat niet bijbenen, zo zei GGD-directeur Sjaak de Gouw dinsdagmiddag tegen Kamerleden. Er zijn dagelijks 38.000 testverzoeken, terwijl de capaciteit maar 28.000 is.
Ook het aantal bron- en contactonderzoeken groeit de GGD’s boven het hoofd. “Er zijn te weinig artsen voor supervisie,” aldus De Gouw. Net als nu al in Amsterdam gebeurt, zullen besmette mensen in steeds meer regio’s zelf hun nauwe contacten moeten bellen. Die doen dat niet zo secuur als de GGD, wat bijdraagt aan een snellere virusgroei.
Wat je als positief kunt beschouwen, is dat de Nederlandse bevolking zelf strengere maatregelen kan voorkomen. Met een collectieve inspanning is het tij nu nog te keren. Maar dan moet het land de wake-upcall wel ter harte nemen.