Amsterdamse toestanden in Hindeloopen: ‘Elke week nieuwe buren, dat is niks’

‘Het is hier geen museum!’ De Hindeloopense toont haar ergenis onverbloemd. Ze wil het bruggetje over de Easterfeart over. Maar dat wordt op deze doordeweekse middag geblokkeerd door een kluitje senioren. En die hebben vooral oog voor de schermpjes van hun smartphones, waarop ze het doorkijkje in het beschermde stadsgezicht proberen te vangen.

Amsterdamse toestanden in het pittoreske Elfstedenstadje aan het IJsselmeer, lijkt het. Enkel het geratel van rolkofferwieltjes over de klinkers van de Dijkweg ontbreekt er nog aan. ‘Het is pas vrijdag wisseldag’, zegt de geboren ‘Hylper’ Jaap Kruis (40) met een knipoog.

Begrijp hem niet verkeerd: tegen toeristen zijn ze niet in Hindeloopen. ‘Ook wij profiteren ervan.’ Kruis senior, die net als zijn zoon achter een bureau zit in Assurantiënkantoor M. Kruis, heeft ze destijds, als een van de eerste medewerkers van de jachthaven, zien komen. Het begon eind jaren zestig, toen de broers Verweij (de oprichters van radio Veronica) van het lokale Badpaviljoen een populaire uitgaansgelegenheid maakten. ‘Met treinen vol kwamen ze hier heen.’

Nu wordt er in Hindeloopen mee gedeald, letterlijk en figuurlijk. In de schilderachtige stegen overstemt een kakofonie van Duits, Brabants en schel Hollands het Fries. De terrassen aan de Oost zitten vol, zelfs in coronatijd. Met name bij 50-plussers – door elektrisch ondersteunde tweewielers voortgestuwd – is Hylpen met zijn eigen schilderkunst geliefd.

Maar met de lusten kwamen ook de lasten. Een parkeergarage aan de rand van het stadje moet auto’s uit het centrum weren. Meer en meer huizen in de oude kern worden niet permanent bewoond, maar verhuurd aan gasten. Ook karakteristieke panden, zoals het voormalige slot en de oude school. Jaap Kruis laat de cursor in Google Maps over zijn stadje gaan – hij kan in bijna elke straat wel vakantiestulpjes of Ferienwohnungen aanwijzen.

Zelf ondervindt hij de uitwerking daarvan aan den lijve. Links en rechts van hem worden de huizen toeristisch verhuurd. ‘Elke week nieuwe buren, dat is niks.’ In de winter treedt vervolgens de duisternis in achter de ramen. ‘Pas met Kerst gaat het licht weer aan.’

Sociale cohesie

Het gaat hem niet alleen om zijn eigen ongemak. Huizen zonder bewoners ondermijnen de sociale cohesie in de gemeenschap, vreest Kruis. Een stadje met amper 900 inwoners heeft al moeite genoeg een school open te houden en het verenigingsleven bruisend. Zo’n 10 procent van de driehonderd panden in de oude kern worden niet permanent bewoond volgens zijn inventarisatie. ‘Dan mis je dus 75 inwoners.’

Ook de dorpsjeugd roert zich. De aantrekkelijke optie van het verhuren van panden aan toeristen heeft de prijzen van huizen in de oude kern opgedreven, menen zij. Voor tegenstanders is de remedie simpel: ‘De gemeente moet de huidige regels gewoon handhaven’, zegt Jaap Kruis. Het verhuren en recreatief gebruiken van huizen in de oude kern is sinds 2005 namelijk verboden. Kijk maar in het bestemmingsplan, artikel 5.5.2.b.

Vorig jaar werden al 387 handtekeningen verzameld tegen vakantieverhuur van huizen. In een andere inventarisatie, van Plaatselijk Belang Hindeloopen, betuigden 123 van de 144 leden die stemden zich tegen. ‘Maar dan zegt de wethouder: Ik kijk niet naar aantallen’, vertelt Kruis. ‘Zo werkt democratie toch niet?’

Trudy Vervaart begrijpt de hevigheid niet. Ze erfde zes jaar geleden een huis in Hindeloopen van haar overleden moeder. ‘Een gouden plek aan het IJsselmeer, in de gemeenschap waar zij zo van hield.’ Om in het onderhoud te voorzien wordt het huis verhuurd aan toeristen. De weerstand daartegen ervaart zij als ‘een anti-campagne tegen anders-wonenden’, vertelde ze de gemeenteraad.

Het gevolg, zegt ze, is een tweedeling. ‘Families worden verscheurd, kinderen krijgen te horen dat er verkeerde mensen wonen.’ Ze vindt het vervelend dat er weinig betaalbare woningen voor jongeren en ouderen zijn. ‘Maar dit probleem speelt overal. Een zondebok is snel gevonden. Maar in Hindeloopen gaat dit veel te ver.’

Alternatieven

Al een paar jaar ettert het dossier. ‘Heibel in Hylpen’, kopte de Leeuwarder Courant onlangs boven een hoofdredactioneel commentaar. Ook het regionale dagblad kan maar weinig begrip opbrengen voor de opstelling van de gemeente. ‘Hoe mooi Hindeloopen ook is, het is geen vakantiepark.’ Schaarste aan alternatieven is er niet: de krant turfde 3.500 overnachtingsplekken in de omtrek.

Maar het college van Súdwest-Fryslân vindt de strikte verhuurregels niet meer van deze tijd. Legaliseren is logischer, klinkt het. Uit onderzoek zou blijken ‘dat de invloed van het recreatieve gebruik van reguliere en tweede woningen op de ruimtelijke omgeving minder ingrijpend is dan verondersteld’.

Hindeloopen werd in het onderzoek vergeleken met steden als Utrecht, Maastricht, Zandvoort en Amsterdam. ‘Een bizarre vergelijking’, sneerde PvdA-raadslid De Hoop. ‘Hindeloopen is geen Amsterdam.’ Hij vindt dat zijn gemeente een voorbeeld moet nemen aan de Waddeneilanden, die de verhuur van (tweede) huizen juist aan banden leggen. ‘In Heeg, Koudum, Workum en Stavoren winnen beleggers terrein. Die kant moeten we niet op.’

Meer partijen in de gemeenteraad hebben grote twijfels, bleek tijdens een recente vergadering. Waarom handhaaft de gemeente niet gewoon het bestaande bestemmingsplan, vroeg raadslid Rypma van de Friese Nationale Partij (FNP) zich af. ‘Als je maar vaak genoeg door rood rijdt, wordt dat dan de regel?’

Teruggeschrikt door alle ophef heeft het college van Súdwest-Fryslân het plan om recreatieve verhuur vrij te geven wat afgezwakt. Legaliseren is in het aangepaste voorstel nog steeds het uitgangspunt, maar dan onder voorwaarden. Die moeten geformuleerd worden in ‘een interactief proces met de inwoners van Hindeloopen’.

Donderdagavond beslist de gemeenteraad erover. ‘Het college wil met de Hylpers om tafel’, aldus FNP-raadslid Rypma. ‘Maar de Hylpers hebben allang gesproken.’ Tweedewoningbezitter Trudy Vervaart hoopt juist dat de versoepeling van de regels doorgaat. ‘Ik hoop dat mensen begrijpen dat tijden veranderen’, gaf ze de raad mee. ‘Nederlanders worden uiteindelijk allemaal wereldburgers. Zelfs de Hylpers.’