Room de salarissen van ceo’s af, ze raken heus niet in de bijstand
Het werd officieel op Prinsjesdag: de kille wind van het neo-liberalisme is gaan liggen, de staat is terug van weggeweest. De kentering begon al voorzichtig in te zetten na de financiële crisis van 2008: moeten we wel banken redden? De studie van Thomas Piketty over het kapitaal in de 21ste eeuw zette de schijnwerper op de toenemende ongelijkheid in de wereld. De coronapandemie dwong overheden tot enorme investeringen en ongekende steun voor bedrijven.
Ze werden daarbij onverwacht gelegitimeerd door een nieuwe ster aan het economisch firmament, Stephanie Kelton die in ‘The Deficit Myth’ schreef dat – onder bepaalde voorwaarden – de staatsschuld en het begrotingstekort gerust mogen oplopen tot ver boven de gestelde grenzen. Geld is spotgoedkoop. Als je wilt lenen hoef je geen rente te betalen en krijg je soms geld toe!
De crisis veroorzaakt door de pandemie is geen systeemcrisis en dus een geheel andere dan die van 2008. Die bestrijd je dus met andere middelen. Maar daaronder is wel degelijk sprake van de wal die het schip is gaan keren. Ongebreidelde marktwerking maakt te veel slachtoffers. Er moet een nieuw evenwicht komen tussen de markt en de staat. Dat is goed nieuws. En omdat het nu echt even heel erg is roept Rutte iedereen op mee te denken.
Dus nu het toch over solidariteit gaat, breng ik graag een voorstel in, dat de ongelijkheid en met name het gevoel van onrecht dat ermee gepaard gaat, het hoofd kan bieden. Sommige bedrijven hebben het moeilijk. Faillissement dreigt. Ondernemers zien hun levenswerk naar de gallemiezen gaan. Ze moeten mensen ontslaan, ze moeten al hun reserves aanspreken en nog blijft het hoofd niet boven water. Dat is voor de baas en zijn werknemers een ramp. Het hoort bij ondernemen: je loopt risico, je kunt winnen maar ook gigantisch verliezen. Buiten je schuld.
En moet een ceo het veld ruimen, dan kan hij de rest van zijn leven teren op zijn geld
Maar er zijn ondernemingen waar de president-directeur of ceo geen enkel risico loopt als het mis gaat of als hij fouten maakt. Hij heeft bij zijn salarisonderhandelingen alles afgedekt. Moet hij het veld ruimen, dan krijgt hij meestal een flinke zak geld mee en van zijn salaris kan hij sowieso een spaarpot maken waarop hij de rest van zijn leven kan teren.
De honoraria en bonussen in de wereld van de grote ondernemingen zijn van een zodanige hoogte dat ze niet in verhouding staan tot het risico dat de ceo loopt: hij lóópt geen risico. Zet dat eens af tegen de risico’s die de aardige eigenaar van een prettig restaurant bij mij in de buurt loopt.
Nancy McKinstry (ceo van Wolters Kluwer) bijvoorbeeld verdiende in 2017 14,5 miljoen. Is ze dat waard? Stort ze het terug als het slecht gaat met Wolters? De honorering van topmensen is op zichzelf ook een product van de markt. Er wordt een grote schaarste aan talent gesuggereerd om de prijs op te drijven.
Die race to the top begon in de jaren tachtig. Voordien waren de verhoudingen tussen de salarissen bij de overheid en bij de ondernemingen veel meer in balans. Sinds greed is good van Gordon Gekko werd geld een statussymbool, niet een reële vergoeding voor geleverde inspanningen en gedragen verantwoordelijkheid.
Pieter Elbers zit met KLM aan het infuus van de overheid. Er moeten mensen worden ontslagen. Misschien staat Elbers tijdelijk een deel van zijn salaris af, maar ontslagen wordt hij niet en mocht dat wel het geval zijn dan zullen de regelingen die hij voor zichzelf heeft getroffen hem gerust een luxe oude dag bezorgen.
Het begrenzen van de salarissen en bonussen van ceo’s zal ons niet uit de penarie helpen, maar het zal de aandeelhouders (veelal pensioenfondsen die voor ónze oude dag moeten zorgen) genoegen doen verlost te worden van de leugens over weglopend talent, het zal gewone ondernemers die persoonlijk risico lopen voldoening geven, en niemand wordt er slechter van.
Room via de inkomstenbelasting het surplus af. Wie in plaats van 14,5 miljoen euro net als onze nationale ceo Rutte 171.000 euro per jaar binnenhaalt, geraakt heus niet aan de bedelstaf of in de bijstand.
Hij kan alleen iets minder opscheppen bij zijn vriendjes.
Nelleke Noordervliet (Rotterdam, 1945) schreef meerdere romans, novelles en theaterstukken. In 2018 won ze de Constantijn Huygens-prijs voor haar gehele oeuvre. In haar column in Trouw bespiegelt ze tweewekelijks op de actualiteit. Lees ze hier terug.