Het coronavirus is overal, ook als Rutte zijn begroting verdedigt
Met een groeiend aantal besmettingen en krapte in de teststraten proberen Mark Ruttes politieke rivalen van zijn corona-aanpak zijn achilleshiel te maken.
Het coronavirus is overal. Dus ook als premier Mark Rutte zijn rijksbegroting verdedigt in de Tweede Kamer. Want tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen staan partijen in de rij om hem de maat te nemen over de virusaanpak.
Zij zien immers met lede ogen aan hoe de steun voor Rutte – en zijn VVD – in de peilingen ver vooruitloopt op de rest. Sinds het kabinet de pandemie het hoofd biedt, is de premier met live op de tv uitgezonden persconferenties de zichtbare leider in crisistijd.
Tegelijk wisselen alarmerende berichten elkaar de afgelopen tijd af. Het aantal besmettingen loopt al enkele weken op. Donderdag werden er nog eens 1753 nieuwe gemeld, wederom een record. Buurlanden geven ons code rood. Tegelijkertijd zijn de teststraten zo overbelast dat het kabinet terugkomt op de uitnodiging dat ‘iedereen’ zich kan laten testen. Alleen mensen met klachten zijn nu (even) welkom.
De situatie is zo penibel dat Rutte en minister Hugo de Jonge (Zorg) vrijdag een persconferentie hebben belegd waar regionale maatregelen voor de Randstad worden afgekondigd.
Dus wrijft de Tweede Kamer – zowel de oppositie als Ruttes coalitiepartners – hem de huidige problemen aan. Volgens PvdA-leider Lodewijk Asscher groeit het de premier boven het hoofd. “Dit kabinet is het zicht op het virus aan het verliezen, of heeft dat al verloren.” En om het belang te benadrukken: “Alle begrotingsplannen voor volgend jaar kunnen in de prullenbak als we een opleving van het virus niet blijken aan te kunnen.” SP-leider Lilian Marijnissen vindt het ‘levensgevaarlijk’ dat er te weinig testcapaciteit is. Ze spreekt van een regering die ‘zich heeft laten overvallen’.
Niet alleen de oppositiepartijen zijn kritisch, ook coalitiepartijen roeren zich. Naast regeringspartner blijven ze, hoe cynisch dat ook klinkt, ook politieke rivaal. D66-voorman Rob Jetten schampert dat ‘de overheid de boel niet op orde’ heeft. “Andere landen testen vaker per hoofd van de bevolking en hebben meer laboratoriumcapaciteit ingekocht. Laat zien dat u leider van het kabinet bent.”
‘Navigeren door de mist’
Volgens Rutte is het allemaal zo helder niet. Heel Europa kampt met tekorten aan testen. En het blijft navigeren door ‘de mist’. Bovendien is Rutte de eerste om te erkennen ‘dat niet alles perfect’ gaat. Want de aanpak van de coronacrisis is zó groot, zó ingewikkeld. “Ik zeg dus eerlijk: ook ik heb niet alle antwoorden.”
Wel erkent hij dat het aantal testen moet worden opgevoerd. Nu zijn dat er nog 30.000 per dag. En hoewel het streven was dit op te krikken naar 70.000 dagelijks in december, wordt dat streven naar ‘voren gehaald’. In ‘de tweede helft van oktober’ hoopt hij dat het zover is.
Behalve het coronabeleid ligt ook de begroting onder vuur. Zo wil de linkse oppositie niets weten van de regeling die bedrijven investeringsaftrek geeft, de BIK. Die korting van 2 miljard moet bedrijven aanjagen investeringen te doen, maar hoeveel banen dat oplevert, kan ook Rutte niet zeggen.
In een debat volgende week wordt hierover ‘doorgepraat’, belooft Rutte. Net als over een plan om werknemers die door corona hun baan dreigen te verliezen, naar nieuw werk te begeleiden. Al moet de overheid niet betalen om
‘zombiebanen’ in stand te houden. ‘Puzzelen’ op een oplossing wil de premier wel. Net als over een verdere verlaging van de verhuurdersheffing voor woningcorporaties, zodat er meer geld overblijft om nieuwe woningen te bouwen.
Toch is allesbepalend hoe het coronavirus zich ontwikkelt, want dat bepaalt de financiële speelruimte van het kabinet. Daarbij is ‘enige mildheid op zijn plaats’, merkt Rutte nog op.