Hoe het ‘kaartenhuisje’ van De Wever en Magnette begint te wankelen

Het moet nu echt niet gekker worden in deze preformatie. Donderdag stuurden de liberale partijen Open Vld en MR en de groene partijen Groen en Ecolo pardoes een gezamenlijk persbericht uit. Daarin schrijven ze dat “de tijd dringt om een regering te vormen”. Ze eisen daarom dat de koninklijke opdrachthouders De Wever en Magnette beslissen met wie ze hun zogenaamde ‘bubbel van vijf’ (met N-VA, PS, sp.a, CD&V en cdH) willen uitbreiden tot een volwaardige regering. Om aan een meerderheid in het parlement te geraken, is de komst van de liberale of de groene familie noodzakelijk.

Met hun demarche doorkruisen de liberalen en groenen het plannetje van de preformateurs om de twee politieke families (wekenlang?) tegen elkaar uit te spelen. De blauw-groene entente is opmerkelijk aangezien de ideologische afstand tussen de liberalen en groenen omvangrijk is. Ook op persoonlijk vlak gaat het al langer niet goed, vooral tussen MR en Ecolo, na de soap rond de kandidatuur van gewezen Ecolo-covoorzitter Zakia Khattabi voor het Grondwettelijk Hof. Maar de voorbije weken zijn de relaties genormaliseerd. “De lijnen liggen al even weer open en dit persbericht is organisch ontstaan”, luidt het.

Confederalisme 

Op de liberale en groene hoofdkwartieren wordt nu dezelfde boodschap gepredikt: beide families zijn bereid om zich bij de ‘bubbel van vijf’ te voegen, maar niet op de huidige manier. “We weigeren deel te nemen aan een opbod, waarin we tegen elkaar worden uitgespeeld om te bepalen wie tot de toekomstige regering kan toetreden”, benadrukken ze in hun communiqué. Er moet een keuze gemaakt worden voor een coalitie, zodat er daarna in de diepte gewerkt kan worden. Belangrijke thema’s zoals migratie, veiligheid en Europa zijn nu nog niet of nauwelijks besproken.

En belangrijker: De Wever en Magnette zullen bereid moeten zijn de communautaire uitgangspunten in hun onderling akkoord grondig te herbekijken. De liberalen noch de groenen willen zomaar meegaan in de confederale logica van het duo. Ze zullen niet toetreden tot een regering die de Belgische inboedel alleen verder verdeelt. “Dat model is niet het onze. Bepaalde bevoegdheden kunnen worden geregionaliseerd, maar andere net geherfederaliseerd.”

Kaartenhuisje

Hier zit meteen het grote probleem van De Wever en Magnette. Het enige compromis waar het duo toe in staat lijkt – een realpolitike ruil tussen een links sociaal-economisch programma en een confederale herschikking – bevat gewoon te weinig lekkers voor de andere partijen. In de eerste plaats voor de liberalen, die sociaal-economisch meer naar rechts willen en institutioneel vasthouden aan België. Maar evengoed voor de groenen, die bijzonder weinig ruimte zien voor hun dada’s: klimaat, energie, eerlijke fiscaliteit. Zeker niet op een verkorte legislatuur van twee jaar, waar PS en N-VA op aansturen. In zo’n korte periode zijn grote hervormingen onmogelijk. “Als je de pensioenen wil optrekken tot 1.500 euro geraak je daar niet op twee jaar,” zei ook Groen-partijvoorzitter Meyrem Almaci op Terzake.  

Hoe de preformateurs deze breinbreker willen oplossen, is voorlopig een mysterie. Vrijdag staan er nieuwe afspraken in hun agenda met de liberalen en mogelijk de groenen. “We zullen daar kijken wat nog haalbaar is”, luidt het bij de socialisten. De Wever en Magnette worden maandag op het paleis verwacht voor een tussenstand van hun opdracht. Wellicht spelen ze daarna verlengingen. Al kan de rood-gele as ook breken. 

Binnen PS gaan momenteel steeds meer stemmen op dat de Vivaldi-coalitie met de socialisten, liberalen, groenen en christendemocraten een nieuwe kans moet krijgen als De Wever en Magnette niet snel vooruitgang boeken. De socialistische ABVV-FGTB voert de druk verder op. In een nota aan het Federaal Bureau schreven Thierry Bodson en Miranda Ulens, die aan het roer staan van de socialistische vakbond, een week geleden dat ze “geen vragende partij noch een voorstander zijn van een institutionele hervorming”. “Het institutionele dossier is het middel waarmee N-VA alle andere partijen gegijzeld houdt”, staat er nog. Komt daarbij nog dat ook binnen ‘de bubbel van vijf’ het akkoord tussen PS en N-VA nog geen fait accompli is. cdh-partijvoorzitter Maxime Prévot merkt in L’Echo op dat hij “nog nergens mee akkoord gegaan is”. 

Dat de liberalen en groenen elkaar vandaag vinden in een gezamenlijk persbericht, is alleen maar koren op de Vivaldi-molen. Vergeet ook niet dat Magnette nooit onder stoelen of banken heeft gestoken dat dit altijd al zijn voorkeurscoalitie was en zal blijven. Eind 2019 ging Lachaert nog met zijn volle gewicht liggen voor de poging van Magnette om een Vivaldi-coalitie te smeden. “Een regering met Ecolo kan enkel wanneer zij hun programma ritueel verbranden,” zei hij toen.

Of hij dat opnieuw zou doen, is een open vraag. Wellicht is het antwoord ‘neen’ als de liberalen een aantal sociaal-economische trofeeën kunnen binnenhalen. Op de blauwe en groene hoofdkwartieren wordt een comeback van Vivaldi voorlopig in alle toonaarden ontkend. “We klikken ons niet vast”, klinkt het nadrukkelijk. Maar andere partijen zijn het daar niet mee eens. Bij PS, sp.a en N-VA denken ze dat vooral MR aanstuurt op Vivaldi omdat ze eigenlijk de vorming van een nieuwe regering wil saboteren. “De groenen laten zich gewoon meeslepen in de spelletjes van Georges-Louis Bouchez”, klinkt het schamper.