Trump gaat verliezen, zegt Allan Lichtman. En hij kan het weten.
In november 2016 kreeg Allan Lichtman een vriendelijk briefje van Donald Trump. “Gefeliciteerd, professor, goed gezien!”
Lichtman is hoogleraar geschiedenis aan American University in Washington DC. Maar hij is beroemd omdat hij eens in de vier jaar op de geschiedenis vooruit loopt. Zijn systeem om de uitslag van de presidentsverkiezingen te voorspellen is al sinds 1984 (Ronald Reagan) ongeslagen.
In 2016 was Lichtman dus ook een van de weinigen die ronduit zei dat de volgende president van de VS Donald J. Trump zou heten.
En in 2020?
In plaats van vriendelijke briefjes te schrijven, is Trump in november zijn koffers aan het pakken en zijn grotere spullen naar Florida of New York aan het sturen. Hij gaat verliezen, zegt Lichtman.
De reden is, dat Trump niet voldoende van de dertien ‘sleutels van het Witte Huis’ in handen heeft. Elke sleutel is een stelling waarop het antwoord ‘ja’ luidt. Bij zes of meer keer ‘nee’ is het met hem gedaan.
Die sleutels heeft Lichtman gekozen samen met een inmiddels overleden Rus, Vladimir Keilis-Borok, deskundige op het gebied van aardbevingen.
Net als bij echte aardbevingen zijn politieke aardverschuivingen ingewikkelde processen, waarvan de details wel nooit uitputtend in kaart gebracht zullen kunnen worden. Maar je kon, vermoedde Keilis-Borok, als je goed oplette en flink rekende, wel uit al je waarnemingen een handvol verschijnselen selecteren die verraden dat continentale platen van de aarde in beweging gaan komen. Of dat de machtsverhoudingen in de Amerikaanse politiek op het punt staan om te klappen van de ene grote partij naar de andere.
Strikt genomen doet Lichtman geen voorspelling over een persoon, maar over de partij die het Witte Huis in handen heeft. Niet elke president wil of mag immers opnieuw aan de verkiezingen meedoen. Die partij, zegt zijn systeem, moet van de dertien sleutels er acht in handen houden om de belangrijkste politieke positie te mogen blijven bezetten.
Tot voor kort was dat met Trump het geval. Maar dat kon nog veranderen, zei Lichtman in februari tegen Trouw. Trump zou bijvoorbeeld kunnen blunderen tijdens een internationale crisis.
Een paar maanden later blijken de zwakke punten van de president op heel andere terreinen te liggen. Maar dat maakt niet uit: de sleutels zijn de sleutels, en Trump is er een paar kwijtgeraakt.
Dit is de stand:
1. De partij die het Witte Huis bezet, de Republikeinse in dit geval, heeft zetels gewonnen in de Congresverkiezingen tussen de twee presidentsverkiezingen in, dus in 2018.
Nee.
2. Niemand heeft geprobeerd de zittende president te wippen in de voorverkiezingen van zijn partij.
Ja (1 sleutel voor Trump dus).
3. De zittende president is ook nu weer de kandidaat.
Er waren speculaties dat Trump zich zou terugtrekken, uit angst voor verliezer te worden uitgemaakt. Maar die werden tot nu toe niet bewaarheid.
Dus voorlopig: ja. (2 sleutels voor Trump)
4. Er is geen uitdager van buiten de twee grote partijen.
Dat is een lastige, want die uitdagers zijn er eigenlijk altijd. Als je wat geld hebt, kun je zorgen dat je naam op het stembiljet terechtkomt. Lichtman bedoelt hier: een serieuze uitdager, namens een kleinere partij met een redelijke aanhang. Die heeft zich nog niet aangediend. Kanye West neemt hij niet serieus.
Dus: ja. (3 sleutels voor Trump)
5. De economische vooruitzichten voor de korte termijn zijn goed.
De coronapandemie heeft Trump deze sleutel ruw uit handen gerukt.
Dus: nee.
6. Tijdens de ambtstermijn van de zittende president was de economische groei minstens zo goed als de acht jaar daarvoor (twee presidentiële termijnen).
Ook hier: pandemie en dus: Nee.
7. De zittende president heeft tijdens zijn ambtstermijn grote veranderingen doorgevoerd in het nationale beleid.
Dat wil Lichtman – wat hij daar inhoudelijk als Democraat ook van vindt – wel erkennen.
Dus: ja (4 sleutels voor Trump).
8. Er was geen sociale onrust tijdens zijn ambtstermijn.
Die sleutel had Trump tot voor kort ook in handen, maar de uitbarsting van verontwaardiging over de behandeling van zwarte Amerikanen door de politie heeft daar verandering in gebracht.
Dus: nee.
9. Het Witte Huis is niet geplaagd door schandalen.
Dat kon en kan onmogelijk van de regering-Trump gezegd worden.
Dus: nee.
10. De president heeft geen grote mislukkingen te noteren op buitenlands politiek of militair gebied.
Ja. (5 sleutels voor Trump)
11. De president heeft een groot succes behaald in het buitenland.
Dat heeft Lichtman nog niet kunnen ontdekken.
Dus: nee.
12. De kandidaat van de partij die het Witte Huis nu bezet, is charismatisch.
Hoe hartstochtelijk Donald Trump ook werd toegejuicht door zijn aanhangers toen dat nog kon, er is geen consensus in het land dat hij een knappe, inspirerende, intelligente politicus is.
Dus: nee.
13. De uitdager van de andere partij is niet charismatisch.
Voor Joe Biden geldt hetzelfde.
Dus: ja. (zes sleutels voor Trump).
En daarmee lijkt het lot van Trump beslecht, want om te winnen heeft hij minstens acht sleutels nodig.
Lichtman ziet er voor Trump geen gat meer in, zei hij woensdag tegen de New York Times. Tegen Trouw durfde hij die voorspelling destijds nog niet aan.
Als je naar de sleutels kijkt, is het omslagmoment inderdaad gekomen. En bij zo’n beetje alle stellingen waarvan het antwoord nu ‘nee’ luidt, is dat definitief. De verkiezingen van 2018 zijn geweest. Een wedergeboorte van de economie zit er de komende drie maanden echt niet in. Opeens charismatisch worden voor Trump al helemaal niet.
De enige sleutel waarvan de president zelf nog het ‘nee’ in een ‘ja’ zou kunnen veranderen, is dat weggebleven grote buitenlandse succes. Theoretisch zou hij daarvoor nog iets kunnen verzinnen. Maar zelfs dan heeft hij nog maar zeven sleutels in handen, niet de benodigde acht. En de lange reeks successen van het systeem van Lichtman, geeft hem het vertrouwen om nu te zeggen: het is met Trump gedaan.
Trouw-correspondent Bas den Hond (standplaats Boston) schrijft wekelijks een column over de Amerikaanse politiek. Lees ze hier terug.