Direct naar artikelinhoud
Uitleg

Nathouden: een koele brug is als smeerolie

Het beeld keert terug, nu de temperaturen ook in zomers Amsterdam weer oplopen: de bruggen worden nat gehouden. Anders loopt de boel vast.

Koeling van de Wiegbrug. Een stremming van deze brug leidde in 2018 tot grote problemen.Beeld Evert Elzinga

1. Waarom moeten de bruggen eigenlijk worden gekoeld?

Bij langdurige warmte zet het metaal in bruggen uit. Dit leidt in een aantal gevallen tot stremmingen: bij bruggen waarover tramrails lopen, kan het voorkomen dat de brug nog probleemloos opengaat. Maar vervolgens is deze enkele minuten later niet meer dicht te krijgen. Het is een kwestie van millimeters, zegt een woordvoerder van de verantwoordelijke gemeentelijke dienst. Door bij voorkeur tussen 7.00 uur ’s morgens en 23.00 uur ’s avonds de brugdelen nat te houden met een dun laagje water, kan worden voorkomen dat het metaal te veel uitzet.

2. Om welke bruggen gaat het?

Het gaat vooral om de oudere bruggen in de stad. Sommige staan al vele jaren op de nominatie om te worden vernieuwd. De problemen treden op bij twee belangrijke scheepvaart­routes: de oostroute en de westroute. De bruggen die worden nat gehouden, zijn op de eerste route de Berlagebrug en de Hortusbrug. Op de westroute gaat het om de Zeilstraatbrug, de Overtoomsesluisbrug, de Kinkerbrug en de Wiegbrug. Twee jaar geleden was de Wiegbrug langdurig gestremd tijdens de hete zomer. De gemeente houdt er rekening mee dat het koelen over tien jaar door de vernieuwing van de bruggen weleens niet meer nodig zou hoeven zijn.

3. Is al dat water sproeien niet een beetje overdreven?

Fietsers klagen in woord en gebaar vaak over massa’s water die het fietsen minder comfortabel maken. Maar voor zowel het scheepvaartverkeer als voor het wegverkeer kan een gestremde brug leiden tot enorme problemen. De stremming van de Wiegbrug in 2018 leidde tot opstoppingen op verschillende plekken in de stad. Voor zeilschepen die gebruikmaakten van de staande mastroute door Amsterdam, betekende het een flink stuk omvaren. En afgelopen week nog was de Aalsmeerderbrug nabij Schiphol dusdanig heet geworden dat deze niet meer omhoog kon. Ook dit leidde tot opstoppingen.

4. Bij welke temperatuur rukken de koelploegen weer uit?

In principe wordt er gekoeld wanneer de temperatuur hoger wordt dan 25 graden, aldus de woordvoerder. “We beginnen met koelen als de noodzakelijke vrije ruimte tussen de brug­delen, die normaal ongeveer twee centimeter is, in de buurt komt van één centimeter. Het is belangrijk er op tijd bij te zijn: als je iets te laat bent, lukt het je soms niet meer om het uitzettingsproces tegen te gaan. Maar: temperatuur is niet allesbepalend. Als er weinig wind staat, is het gevaar dat staal uitzet groter. Ook wordt er rekening gehouden met de stad en de intensiteit van de zon.”

5. Is het koelen van bruggen iets van de laatste ­jaren?

Een beetje wel. Vroeger gingen bruggen in warme periodes uit voorzorg gewoon helemaal niet open. Beroeps- en pleziervaart moesten maar wachten tot de temperatuur weer was gedaald. Ongeveer 25 jaar geleden werden voor het eerst bruggen gekoeld, zodat ze toch in gebruik konden blijven. De brandweer werd daarbij ingezet. Later werd hun werk overgenomen door loonwerkers die met gierwagens gevuld met water tussen de risicovolle bruggen heen en weer reden. Inmiddels zegt de gemeente bij alle kwetsbare bruggen stationaire pompen te hebben geplaatst, waarop een slang, bovenop de brug, kan worden aangesloten.

6. Wordt de weg er niet spekglad van?

Het lijkt mee te vallen. Hoewel er wel veel wordt geklaagd over valpartijen. Tijdens de hete zomer van 2018 was op AT5 te zien dat de natgespoten Zeilstraatbrug zo glibberig werd dat her en der mensen onderuitgingen. Volgens de omwonenden zou dit kunnen komen doordat voor de koeling gebruik wordt gemaakt van grachtenwater. Dit water is mogelijk vervuild met olie, door het vele scheepvaartverkeer op deze plaats.