Relatief liberaal Beiroet is meermaals uit zijn as herrezen
De verwoeste haven van Beiroet is van levensbelang voor Libanon. Inwoners houden dan ook hun hart vast voor de toekomst. Maar de lappendeken van religieuze groepen heeft eerder veerkracht getoond.
Nostalgici en de toerismebranche noemen Beiroet graag liefkozend het ‘Parijs van het Midden-Oosten’, maar die kwalificatie was al niet zo treffend vóór de verwoestende explosie van dinsdag een deel van de stad wegvaagde. De burgeroorlog tussen 1975 en 1990 had diepe sporen nagelaten. Syrische bezetting, Israëlische bombardementen, diverse aanslagen, een gebrek aan planning en politieke daadkracht en economische tegenspoed deden de rest.
Niet dat het overal in de stad een puinhoop was. Na de burgeroorlog werd de verwoeste stad vrijwel volledig herbouwd. Vooral een enkel kapotgeschoten karkas van een megahotel aan zee, of een gehavend gebouw aan een voormalige frontlinie herinnerde nog aan die duistere periode. Zelfs het oude centrum werd minutieus opgebouwd. Dat gebeurde met privaat geld, en in de souks kwamen dure luxewinkels te zitten die zich richtten op de Libanese bovenlaag en rijke toeristen uit de Perzische Golf.
En zo heeft het centrum iets exclusiefs en klinisch. Andere wijken zijn juist vies en rommelig, in verschillende gradaties, maar nooit elegant. En overal op straat klinkt altijd lawaai van bouwactiviteiten, ronkende auto’s in nooit oplossende files en toeterende taxi’s. Er hangt vrijwel permanent een laag smog over de stad. Een functionerend systeem van openbaar vervoer is er niet. Zelfs wie zijn ogen bijna dichtknijpt, zal in Beiroet moeilijk Parijs herkennen.
Lappendeken van soennitische, sjiitische en christelijke wijken
Maakt dat de stad onaantrekkelijk? Allerminst. Het is juist de eigenheid die Beiroet interessant maakt. De stad is een lappendeken van soennitische, sjiitische en christelijke wijken. Vaak duidelijk herkenbaar en afgescheiden. In de sjiitische wijken wappert de vlag van Hezbollah, in de christelijke wemelt het juist van de terrasjes en wordt alcohol geschonken.
Toegegeven, het stikt van de legerposten en die aanwezigheid van soldaten kan intimiderend overkomen, maar in het dagelijks leven wonen de groepen naast elkaar. Op een enkele plek in de stad zelfs met elkaar. In de centrale wijk Hamra zie je op dezelfde stoep zowel vrouwen in boerka als in minirok en op hoge hakken.
Het relatief liberale klimaat maakt Beiroet een magneet voor inwoners van bijvoorbeeld de Golfstaten die al dan niet tijdelijk los willen breken uit de conservatieve cultuur daar. Ook de Libanese samenleving is tamelijk conservatief, maar wie geld heeft, kan voor zichzelf in Beiroet een vrijer leven organiseren.
De inflatie loopt tegen de 100 procent
Een van de plekken waar dat bij uitstek kan, is de christelijke wijk Achrafieh, direct achter de haven. Of liever gezegd kón, want Achrafieh is het zwaarst getroffen door de explosie en ligt voor een groot deel in puin. De vele cafés, koffiebars en nachtclubs hadden het sowieso al zwaar te verduren door de economische crisis waarin Libanon verkeert. De inflatie loopt inmiddels tegen de 100 procent, wat betekent dat alles gemiddeld twee keer zo duur is als vorig jaar.
Dat komt grotendeels doordat het Libanese pond in een duikvlucht is beland ten opzichte van de Amerikaanse dollar, waaraan de munt officieel nog steeds volgens een vaste koers gekoppeld is. Libanon importeert zo ongeveer alles, en moet daarvoor nu veel meer betalen. Brandstoftekorten en rijen voor bakkerijen zijn geen uitzonderingen meer. De helft van de bevolking leeft inmiddels onder de armoedegrens. Daartoe behoren ook de ruim miljoen Syrische vluchtelingen die Libanon herbergt, en van wie het niet weet wat het ermee aanmoet.
Delicate machtsbalans
De coronacrisis heeft de economie nog verder onder druk gezet, net als de gezondheidszorg. Ziekenhuizen kraakten al in hun voegen voordat ze te maken kregen met een toestroom van gewonden na de explosie in de haven. Demonstraties de afgelopen maanden tegen de notoir incompetente, bureaucratische en corrupte politieke klasse hebben weinig uitgehaald. De vrede van 1990 is gebaseerd op een delicate machtsbalans tussen de verschillende bevolkingsgroepen, die er in de praktijk toe leidt dat elke vernieuwing uitblijft.
En nu komt daar dus de klap van maandag bovenop. Die zorgt behalve voor slachtoffers en verwoesting ook voor nieuwe economische schade. Want de landgrenzen met Israel en Syrië zijn dicht in verband met vijandschap en oorlog. De vernielde haven is voor de invoer van levensbelang voor Libanon. Inwoners van Beiroet houden dan ook hun hart vast voor de toekomst. Tegelijkertijd heeft de stad meerdere keren laten zien dat ze in staat is uit haar as te herrijzen.
Lees ook:
Kareem Chehayeb (28) zag de explosie in Beiroet gebeuren: ‘Je voelt overal wanhoop’
“De wijk Achrafieh, vlak bij de haven, is totaal vernield”, vertelt Kareem Chehayeb. “Ik kan hem niet eens herkennen. En iedereen die ik spreek kent wel iemand die gewond is, of om het leven is gekomen.”
Predikant in Beiroet: ‘Het is een dag van nationale rouw, maar ook van solidariteit’
“In zo’n rampsituatie gaat het om medemenselijkheid, het maakt niet uit tot welke groep je behoort.", zegt de Nederlandse predikant Wilbert van Saane, die in Beiroet woont en werkt. “Je merkt het ook op de radio, daar worden liedjes gedraaid die daarbij passen. Dat is wel mooi.”
Hoe explosief ammoniumnitraat kan zijn werd duidelijk bij de ontploffing in Tessenderlo
In de haven van Beiroet is een grote hoeveelheid ammoniumnitraat geëxplodeerd. Wat is het precies en waarom is de klap zo groot?