Waarom we genieten van harde muziek maar hoofdpijn krijgen van bouwlawaai

Het vervelendste geluid van Amsterdam? Daar hoeft Tjeerd Andringa niet lang over na te denken. “Dat is toch de auto, en dan met name de grote hoeveelheid auto’s in de stad. Ik ken niemand die geniet van het geluid van zo’n permanente verkeersstroom. Honderd jaar geleden was het stadsgeluid levendig. In de ene straat was een slager aan het werk, in de andere een smid. Dat is vervangen door een monotone brom. Het brengt de mensen niets.”

De beleving van geluid is het specialisme van Andringa, universitair hoofddocent aan de Universiteit van Groningen en onderzoeker naar geluid en geluidsoverlast. Hij is ook de oprichter van SoundAppraisal, een bedrijf dat onder meer gemeenten helpt om met behulp van slimme technologie de geluidsomgeving te verbeteren. In Amsterdam is het bedrijf betrokken bij een proef die de overlast van drukke terrassen voor de omgeving moet verminderen. Daarover later meer.

Geruststellend

Eerst de beleving van het geluid. Andringa ontwikkelde een model dat uitgaat van drie verschillende geluidsomgevingen. De kalme omgeving vinden we bijvoorbeeld in de natuur: fluitende vogels, kabbelend water, een loeiende koe. “Het geluid van de natuur ervaren de meeste mensen als zeer ontspannend. Dat komt ook door de geruststellende werking ervan. Het geluid hoort bij de veilige activiteiten, is vertrouwd en draagt daardoor bij aan een basis­gevoel van veiligheid.”

Dat gevoel van veiligheid speelt volgens Andringa een cruciale rol in de beleving van geluid. En daarvoor hoeven we niet alleen naar het bos, de polder of het wellnesscentrum. “Mensen kunnen zich ook op hun gemak voelen in een leven­dige omgeving. Dat kan de markt zijn, waar het druk is en kooplieden hun waren aanprijzen. Of een drukke kroeg, waar ook van alles gebeurt. Maar ook die drukte stelt ons gerust. Het is precies wat we ervan verwachten.”

Anders wordt dat in wat Andringa de chaotische leefomgeving noemt. Daar wordt de mens geconfronteerd met harde geluiden die lichaam en geest in staat van paraatheid brengen. “Dat kan het heien zijn op een nabijgelegen bouwplaats, maar ook een evenement met harde muziek, om nog maar iets Amsterdams te noemen. Het lichaam reageert met name op de zware bastonen. Als je niet wilt dansen, moet die reactie worden onderdrukt. Dat maakt dat omwonenden ’s avonds bekaf zijn.”

Het basisgevoel van veiligheid wordt ook aangetast door het besef van machteloosheid. Het maakt een groot verschil of mensen ’s nachts zelf een cd van Rammstein op hoog volume afspelen, of dat de buurman dat doet. Andringa: “Mensen maken geluid. Hoe meer mensen, hoe meer herrie. In een drukke stad als Amsterdam krijgen de mensen veel over zich heen. En er komen telkens nieuwe bronnen van geluidhinder bij, zoals de afgelopen jaren de vele toeristen met hun rolkoffers.”

Er zal dus altijd lawaai zijn in de stad, maar er zijn mogelijkheden om de ervaring van geluidhinder te verminderen. Andringa was als deskundige betrokken bij het evenementenbeleid in de stad. “De neiging is om bij botsende belangen op zoek te gaan naar het gemiddelde. Mijn advies was om vooral te zoeken naar een optimale situatie voor zowel het festival als de buurt. Met een hogere kwaliteit geluidsapparatuur bij voorbeeld kan het volume lager zonder de festivalbeleving aan te tasten.”

En, ook belangrijk, maak goede afspraken met de buurt. “Organisatoren van festivals zijn heel goed in het bouwen van een feestje. Waar ze vaak niet erg bedreven in zijn, is het praten met buurtbewoners die helemaal niet op het evenement zitten te wachten. Mijn advies is om de buurt in een vroeg stadium te betrekken bij het programma. Waarom niet samen onderhandelen over een uurtje baspauze in de avond zodat de buurt even op adem kan komen? Dat kan veel irritatie wegnemen.”

Intelligente microfoons

Een andere bron van ergernis is het terraslawaai in de stad. Andringa’s bedrijf SoundAppraisal heeft met de sensorspecialisten van Munisense en de Hogeschool van Amsterdam een proef uitgevoerd in Zuidoost. “We hebben een metho­de ontwikkeld om de overlast van een terras met intelligente microfoons te monitoren. De uitbater krijgt op zijn telefoon een melding wanneer de hinder toeneemt. Hij krijgt meteen advies om de situatie te verbeteren.”

Het is een simpel voorbeeld van een intelligente oplossing voor het grote probleem van de geluidhinder. Andringa: “Ik ben zelf geen groot voorstander van verbieden, zolang er mogelijkheden zijn om op een andere manier een probleem aan te pakken. Omdat mensen onderling verschillen, zijn er altijd mensen die overlast ervaren. Een stad zonder geluidhinder bestaat niet. Maar het is een groot verschil of mensen een beetje boos en gespannen in bed liggen of ontzettend boos en gespannen. Daar is nog heel veel te winnen.”

Welk geluid hoort volgens u bij Amsterdam? Mail naar hetgeluidvandestad@parool.nl