Nieuwe keus voor CDA-leden: Hugo de Jonge of Pieter Omtzigt, statuur of strijdbaarheid
Hugo de Jonge en Pieter Omtzigt gaan door voor een tweede beslissende ronde van de lijsttrekkersverkiezing van het CDA. De derde kandidaat Mona Keijzer valt af.
De Jonge haalde 48,7 procent van de stemmen onder CDA-leden, net niet genoeg om in één ronde te winnen. Daarvoor was meer dan de helft nodig geweest. Parlementariër Pieter Omtzigt haalde 39,7 procent, een uitslag die verrassend dichtbij die van de coronaminister ligt. Het verlies van Mona Keijzer (11,6 procent) betekent dat de leden niet voor de sociaal-conservatieve koers gaan, die zij voorstaat.
De opkomst onder de 40.000 CDA-leden bij de verkiezing, die de partij van wekenlange media-aandacht verzekerde was een ruime 66 procent. Dat was meer dan in 2012 (55 procent), toen Sybrand Buma won en Mona Keijzer verloor. Keijzer zal zich nu beraden of zij wel als eerste vrouw als nummer 2 op de CDA-lijst wil staan, bij de parlementaire verkiezingen volgend jaar maart.
In een onverwacht gebaar riep Keijzer haar aanhang op om op Omtzigt te stemmen in de tweede ronde. Het is voorstelbaar is dat een deel van de meer conservatieve aanhang van Keijzer toch kiest voor de gevestigde statuur van De Jonge. De leden hebben van zaterdagavond tot dinsdag 12.00 uur om online te stemmen. De uitslag volgt dan woensdag. De Jonge en Omtzigt zullen maandagavond nog met elkaar debatteren.
De Jonge kreeg de steun van prominenten, maar niet van Hoekstra
De Jonge is de kandidaat van het partij-establishment. Hij kreeg de steun van een aantal partijprominenten, hoewel – heel opvallend – niet van Wopke Hoekstra, de CDA-minister van financiën. Van hem werd ook lange tijd gedacht dat hij zich kandidaat zou stellen. Een keus voor De Jonge bestendigt de koers van het CDA als bestuurspartij, als middenpartij die bereid is tot compromissen.
Omtzigt staat bekend als strijdbare parlementariër, die zich met veel toewijding wijdt aan het parlementaire werk en het controleren van de regering. Met resultaat, Omtzigt legt (in een ongewone samenwerking met SP’er Renske Leijten) de Belastingdienst het vuur na aan de schenen en speelde een invloedrijke rol in de aanpak van de paspoorthandel in EU-lidstaat Malta.
Omtzigt pleitte in een eerste reactie voor een ‘nieuw sociaal contract’ tussen burgers en overheid. Hij staat een CDA voor dat een ‘schild voor de zwakken’ is, een echte volkspartij. In Trouw zei hij afgelopen week: “Ik las dat ik anti-establishment ben. Als het beschermen van de rechtsstaat anti-establishment is, prima. Ik radicaliseer, staat in de krant, omdat ik met burgers praat. Nou, bereid je maar voor op meer radicalisering, want ik blijf met burgers praten.”
Met de verkiezing voor het lijsttrekkerschap – die opnieuw moest omdat er problemen waren met digitaal stemmen - gooide het CDA alle deuren open. Voor discussie over de koers, maar ook voor de mogelijkheid dat kandidaten elkaar zouden beschadigen. Dat laatste gebeurde tot nu toe niet. Het enige lijsttrekkersdebat afgelopen week verliep uiterst beschaafd, een tikkeltje saai zelfs. De drie kandidaten gaven elkaar complimentjes, legden persoonlijke accenten in de CDA-boodschap, maar draaiden behendig om de netelige kwesties heen.
De ‘kandidaat van de stad’ is opvallend positief over boeren
De eerste is de omgang met de agrarische sector en de daarmee verweven discussie over milieu en klimaat. De Jonge geldt als kandidaat van ‘de stad’ maar liet zich de laatste tijd opvallend positief uit over de sector. Die staat ingrijpende veranderingen en mogelijk krimp te wachten vanwege de stikstofproblematiek. Ook Omtzigt prees de Nederlandse landbouw, die hij ‘zeer efficiënt’ noemt. Wel wil hij dat de sector in samenhang met natuurbeheer ‘meer circulair en toekomstbestendig’ wordt, maar “wel in een tempo dat iedereen het mee kan maken”. Dat zijn uitspraken waaraan niemand zich voorlopig kan storen.
De andere kwestie is een eventuele toekomstige samenwerking in een coalitie over rechts, met Forum voor Democratie. Die is hypothetisch en nog ver weg, maar zette door de recente provinciale samenwerking met Forum in Brabant de kandidaten wel voor het blok. Waar staan zij? Waar De Jonge duidelijk stelling nam (“samenwerking met Forum is onmogelijk”), draaide Omtzigt de vraag behendig om: Forum zou zelf duidelijk hebben gemaakt niet met de ‘cultuur-marxistische elite’, waartoe hij ook het CDA rekent, in zee te willen.
En dan is er nog de premiersvraag, ook al gaat het lijsttrekkerschap daar officieel niet over. De Jonge mag zich dankzij peilingen koesteren in de gedachte dat Nederlanders hem na Rutte als de meest geschikte premierskandidaat zien. Dat ‘na Rutte’ is belangrijk, omdat de VVD voorlopig in peilingen het CDA ver achter zich laat. Omtzigt, de strijdbare parlementariër, vindt deze vraag minder relevant en ziet zichzelf ook geen ‘sprintje naar het pluche trekken’.
Lees ook:
Hugo de Jonge: ‘Samenwerking met Forum voor Democratie is onmogelijk’
Hugo de Jonge wil de nieuwe leider van het CDA worden. ‘Het CDA is opgericht om kloven te overbruggen en strijd te pacificeren.’
Pieter Omtzigt: ‘De regering controleren is veel te belangrijk om aan de oppositie over te laten’
Pieter Omtzigt vindt het geen bezwaar dat hij als enige kandidaat-lijsttrekker van het CDA géén bestuurservaring heeft. “In mijn zeventien jaar als Kamerlid heb ik geen enkel moment de behoefte gevoeld om een sprintje te trekken naar het pluche.”