Over racisme kon het amper gaan bij Op1

Terwijl vijfduizend mensen samendromden op de Dam in Amsterdam, keek ik of het zaterdagse Op1-interview met de Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra zo erg was geweest als men zei. Het viel inderdaad niet mee. Hoekstra babbelde over zijn dochter in Minneapolis, hulde zich in vaagheden over de tweets van zijn president en de ondervraging eindigde zonder dat er over racisme was gesproken. Het leek haast alsof ze de eerste de beste Amerikaans ogende kerel bij de gate op Schiphol een microfoon onder de neus hadden geduwd.

Groot was het contrast met de ondervraging maandagavond van de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema, die zich in Op1 kwam verantwoorden voor het niet handhaven van de coronaregels bij de demonstratie tegen racisme en politiegeweld. Erik Dijkstra en Willemijn Veenhoven stonden zo op scherp dat ze elkaar verdrongen bij het stellen van hun kritische vragen over de volgens minister Grapperhaus ‘pijnlijke’ beelden uit Amsterdam.

Halsema verdedigde zich door te zeggen dat de politie ondanks „anderhalve dag overleg” was overvallen door het snelle aanzwellen van de menigte. Het door de politie laten ontbinden van een vreedzame demonstratie tegen politiegeweld leek haar te riskant. Dat klonk redelijk, maar je hoeft geen politiek ziener te zijn om te voorspellen dat de grove onderschatting van de toestroom (misschien duizend man, dacht men maandagochtend nog) haar lang zal achtervolgen.

In de loop van het kruisverhoor nam de irritatie van Halsema toe. Toen Dijkstra half grappend tegen een horeca-ondernemer zei dat hij maar „een demonstratie had moeten aanvragen”, reageerde de burgemeester dat je een demonstratie niet aan hoeft te vragen, omdat het een grondrecht is. „Dus dat vind ik een kinderachtige vraag.”

Het daarna geplande gesprek over racisme kwam niet echt uit de verf. De verhalen bleven hangen in de Amerikaanse situatie, terwijl de massaliteit van de demonstratie in Amsterdam juist duidelijk maakte hoe urgent het probleem ook in Nederland is. Bij M en Beau leidde het onderwerp wel tot sterke gesprekken, met bekende mensen die deelgenomen hadden aan de demonstratie.

De energie van de demonstratie was aan tafel bij Margriet van der Linden nog voelbaar. „Mijn hoofd is heet”, zei rapper Akwasi. Hij droeg een tekst voor die hij ook op de Dam had gelezen, met een hele reeks bijtend sarcastische ‘sorry’s’ aan Nederland. Van „Sorry dat ik adem” tot „Sorry voor Sylvana Simons” en „Sorry dat ik praat”. Sosha Duysker, presentator van Het Klokhuis vertelde dat toen ze een tijdje geleden op bezoek ging bij haar ouders in het dorp waar ze opgroeide, ze – godbetert – werd onthaald op apengeluiden.

Twee uur later bij Beau had zangeres Glennis Grace verwante verhalen over een zwembadbezoek, waar zij als kind ruzie kreeg. Ook vertelde ze dat ze lang had getwijfeld of ze wel naar de talkshow wilde komen, omdat ze weet wat voor racistische reacties ze zou krijgen op sociale media.

Die haatdragende figuren hoeven niet naar onze optredens te komen, vulde rapper Glen Faria aan: „Ontvolg ons maar.” Van Erven Dorens, die het net met hem had gehad over hoe de niet-witte Nederlander altijd extra zijn best doet om geaccepteerd te worden, reageerde alert: „Nu ben je ook aan het overcompenseren.”

Dinsdag zendt NPO2 de documentaire I Am Not Your Negro uit, die begint met een vraag van talkshowhost Dick Cavett aan schrijver James Baldwin: „Why are negroes not more optimistic? It’s getting so much better.” Dat was in 1968, 52 jaar geleden.