Halsema: Ingrijpen bij demonstratie was uitgelopen op ‘relletjes en gedoe’

Dat zei burgemeester Halsema maandagavond in het tv-programma Op1. Na een zeer drukke betoging eerder die dag op de Dam tegen de dood van de Amerikaan George Floyd, waarbij de aanwijzing om anderhalve meter afstand te houden niet opgevolgd werd, bekende Halsema dat zowel de gemeente als de politie de omvang van de betoging zwaar onderschat heeft. Ook zei de burgemeester dat zij het anders aangepakt zou hebben, als ze geweten had hoe druk de betoging zou worden.

In eerste instantie was uitgegaan van ongeveer 250 tot 300 demonstranten. Halsema plaatste daarbij de kanttekening dat organisatoren het aantal aanwezigen vaak overschatten. Maar dit keer was dat andersom. De politie had nog wel geprobeerd om via sociale media te achterhalen hoeveel mensen er op het protest zouden afkomen, maar had deze opkomst niet verwacht. 

Er stond genoeg politiecapaciteit opgesteld om een demonstratie van maximaal 1000 mensen te kunnen begeleiden, zei Halsema. De gedachte was dat daarvoor genoeg plek was op de Dam, met onderling anderhalve meter afstand.

Geweld

Volgens Halsema was het een grote verrassing dat er in de loop van de middag 5000 mensen op kwamen dagen. Er waren geen dranghekken om het plein af te sluiten, noch de agenten om de menigte te verplaatsen. 

De burgemeester vond de omvang van de demonstratie niet verantwoord, maar sprak van een duivels dilemma. “De enige manier waarop we hadden kunnen ingrijpen, was een harde en gewelddadige manier. Dan moet je duizenden mensen die staan te demonstreren tegen politiegeweld en racisme met harde hand verwijderen van een plein,” zei Halsema. “Die keuze heb ik niet gemaakt, omdat ik het niet verantwoord vind.” Halsema zei ook dat ze gewelddadig politieoptreden niet voor haar rekening wilde nemen.

Volgens Halsema gebeurt het wel vaker dat de overheid een demonstratie, ondanks de risico's, door laat gaan, omdat het beëindigen ervan te ingrijpend is. Ze noemde als voorbeeld de boerenprotesten vorig jaar, waarbij honderden tractoren ongehinderd over de snelwegen reden uit protest tegen het agrarisch beleid. “Als overheid is de vraag: welk optreden is proportioneel? Wij zijn verantwoordelijk, het kan niet zo zijn dat je de politie met overmacht laat ingrijpen tegen demonstranten die vreedzaam zijn.”

Koorddansen

De onverwachtse drukte tijdens de demonstratie toonde volgens Halsema dat Amsterdam, als ‘huiskamer van Nederland’, onder zware druk staat door de coronaregelgeving. “Demonstranten en ook toeristen willen allemaal naar Amsterdam. Het is enorm koorddansen om dat in goede banen te leiden.”

Maandagavond klonk er veel kritiek op de beslissing van de burgemeester om de demonstratie niet te beëindigen. Diverse kamerleden, en ook justitieminister Ferd Grapperhaus vonden de manifestatie ‘buiten de perken’. Forum voor Democratie in Amsterdam kondigde alvast aan dat het een motie van wantrouwen zal indienen tegen Halsema vanwege de drukte op de Dam.