De mondkapjes gaan af; ‘Frontberichten’ stopt (tijdelijk?)
Vijf dagen na de start van de intelligente lockdown op 15 maart was ‘Frontberichten’ (BNNVara) al op tv. Simpel concept, eenvoudige uitvoering, maar niet: weinig werk. Bedenker en filmmaker Geertjan Lassche (43) en zijn redactie hebben vijftig dagen aan één stuk de binnenkomende vlogs zitten beoordelen en monteren, vertelde hij zondag in de afsluitende special in ‘Op1’. Nu de coronamaatregelen per 1 juni versoepeld werden, hield het vlogprogramma zondag op – tot een eventuele tweede golf komt.
Hoe simpel Frontberichten er ook uitziet, het is terecht genomineerd voor de Zilveren Nipkowschijf. De ervaren documentairemaker Lassche (de ‘Break Free’-reeks van BNNVara, ‘Brommers kiek’n’, sportfilms) zag zijn projecten in maart opdrogen en besloot snel zijn netwerk te bellen – dat besef is al knap.
De titel ligt inmiddels wat onder vuur, omdat de oorlogsmetafoor een angstaanjagende bijwerking zou hebben. Dat snapt hij ook, maar feit blijft dat de vlogs kwamen van het strijdtoneel waar niemand bij mocht. Dat is een briljante variatie op de burgerjournalistiek die we kennen uit Syrië, waar ook geen journalisten konden komen. Artsen en verplegers, schoonmakers of verzorgers van overledenen; ze namen zelf hun filmpjes op, zij wilden over hun wereld vertellen. De vlogs die hij spontaan na zijn oproep binnenkreeg, waren dan ook het sterkst.
Ik vroeg me steeds af hoe Lassche dat met de ziekenhuizen had geregeld. Normaal gaat zo’n verhaal langs de afdeling voorlichting en komt er een flink gepolijste versie uit. In Op1 vertelde hij dat veel medewerkers met hun vlogs inderdaad waren teruggefloten, maar toen het programma een succes werd, gingen voorlichters hem juist mensen aanleveren. Dat waren niet altijd de beste.
Het mooist waren de vlogs van mensen die hun twijfel en dilemma’s over angst, leven en dood deelden, zoals natuurlijk de arts spoedeisende hulp Gor Khatchikyan. Praat in volzinnen en legt bredere verbanden. “Krijgt medisch personeel voorrang op de ic?”, vroeg hij zich vertwijfeld af toen hij jonge mensen zag vechten voor hun leven.
Psychiatrisch verpleegkundige Ellen Mulder vertelde met haar Oost-Nederlandse accent treffend over haar gesprekken met de zieken, of over die laatste borrel met een stervende. Elsje Kuik, woonbegeleider gehandicaptenzorg, spreekt ook tot de verbeelding met haar geduld voor haar kinderlijk emotionele bewoners. Zij krijgt uit het hele land fanmail opgestuurd.
Achteraf gezien heeft Lassche een consistente kroniek gemaakt van de gehele periode in de zorg en het gesloten openbare leven. Een beter einde dan dat op Pinksterzondag is bijna ondenkbaar: die dag vóór de versoepelde maatregelen op 1 juni werden corona-afdelingen gesloten en gingen mondkapjes af.
Wat maakt dit nu zo’n goed programma, ondanks de matige filmkwaliteit en afwezige regie? Op zijn website zegt filmmaker Geertjan Lassche: “‘Echt’ is voor mij puur, dus zonder opsmuk, effect of oneigenlijke belangen.” Dat is voor hem belangrijker dan technische perfectie in beeldvoering, schrijft hij.
Arts Khatchikyan deed vooral mee omdat hij de Nederlanders wilde laten zien waarvoor ze eigenlijk die grote prijs van de lockdown hebben betaald. “Dit laat sporen na. We hebben veel meegemaakt”, vat hij het kernachtig samen.
Hun verhalen moesten naar buiten komen, vond Lassche in Op1. “We hebben toch een soort nationaal belang gediend, denk ik.”
Vijf keer per week schrijven Renate van der Bas en Maaike Bos columns over televisie.