Vijfduizend betogers op de Dam bij protest tegen politiegeweld VS

De demonstranten, veelal met mondkapjes, hebben zich maandag rond 17.00 uur op de Dam in Amsterdam verzameld om te protesteren tegen wat zij noemen het politiegeweld tegen zwarten in de VS en de EU. Aanleiding tot het protest is de dood van George Floyd in de Amerikaanse stad Minneapolis, die vorige week na een hardhandige arrestatie door de politie overleed en wat leidde tot een golf van onrust in Amerikaanse steden. De betogers hebben borden mee met daarop teksten als “Black lives matter”en “The future is coloured”. De demonstratie is een initiatief van het collectief Kick Out Zwarte Piet in samenwerking met Black Queer & Trans Resistance NL.

Burgemeester Femke Halsema van Amsterdam ziet geen reden in te grijpen, zei ze tegen de tv-zender AT5. “De 1,5 meter wordt niet altijd in acht genomen. Maar demonstratievrijheid is een heel groot goed. De driehoek ziet geen grond om de demonstratie te ontbinden. Daarvoor is de demonstratie te belangrijk en bovendien zijn de mensen zelf verantwoordelijk”. Volgens haar is de sfeer op de Dam heel goed.

Daarop kwam veel kritiek. Het samendrommen van demonstranten viel verkeerd bij een flink deel van de Tweede Kamer. De betogers hadden op zijn minst onderling 1,5 meter afstand moeten bewaren, vinden politici van VVD, CDA, PVV en FVD.

PVV-leider Geert Wilders begrijpt niet dat terrasgangers strikt afstand moeten bewaren maar dat voor “een linkse demonstrant” dat voorschrift “ineens niet meer” geldt. Hij noemt de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema “corrupt” omdat ze “links boven de wet” zou stellen en wil justitieminister Ferd Grapperhaus naar de Kamer roepen voor tekst en uitleg.

“Zoveel mensen zo dicht op elkaar: dat moet je absoluut niet willen”, zegt Tweede Kamerlid Chris van Dam (CDA). Fractiegenoot Julius Terpstra spreekt van een “klap in het gezicht van de zorgverleners” die juist op adem hoopten te komen nu het coronavirus voorlopig beteugeld lijkt.

Burgemeester Femke Halsema erkent dat het recht om te demonstreren op gespannen voet staat met de coronamaatregelen. “Wij kennen de traditie in Amsterdam dat ook grote groepen demonstranten dit doen, soms spontaan, meestal ongehinderd en midden in de stad. Dat recht staat op gespannen voet met de coronamaatregelen die vragen om weinig contact en kleine groepen.” 

Volgens Halsema hebben de gemeente en politie vooraf afspraken gemaakt met de organisatie. De inschatting was dat er enkele honderden deelnemers zouden komen. Toen de aantallen snel opliepen zijn er door gemeente en politie extra maatregelen genomen, aldus Halsema. Het openbaar vervoer langs de Dam werd omgeleid om ruimte te creëren en de driehoek heeft besloten om de demonstratie door te laten gaan. Het optreden van de politie is bij vreedzame demonstraties altijd gericht op het voorkomen van escalatie. De Amsterdamse driehoek constateert dat de demonstratie vreedzaam en zonder incidenten is verlopen.

Europese steden

De dood van de zwarte Amerikaanse verdachte George Floyd (46) in Minneapolis heeft ook in andere Europese steden tot protesten geleid. In Berlijn kwamen volgens de politie zondag circa 1500 mensen bijeen om tegen Amerikaans politiegeweld te demonstreren. In de Duitse hoofdstad was er zaterdag al een demonstratie voor de Amerikaanse ambassade, in München een kleine betoging zondag voor het consulaat.

In Londen hebben betogers volgens de BBC de grootste betoging sinds de invoering van de lockdown vanwege het coronavirus gehouden op Trafalgar Square. Ze blokkeerden de weg naar de Amerikaanse ambassade. Er zijn enkele aanhoudingen verricht. 

De dood van Floyd, na een chaotische en uiterst hardhandige arrestatie door vier agenten in Minneapolis, heeft in de VS tot enorme protesten, plunderingen en brandstichtingen geleid. Er zijn sinds woensdag naar schatting wel 4000 relschoppers of betogers gearresteerd. In meer dan twintig staten is de Nationale Garde te hulp geroepen om het geweld de kop in te drukken. Vlakbij het Witte Huis in Washington is op meerdere plaatsen brand gesticht.

Er komen jaarlijks in de VS circa duizend mensen om het leven door politiegeweld (cijfers uit 2018). Tussen de vijftig en zestig agenten worden tijdens hun werk gedood door criminelen of verdachten. Het aandeel van Afro-Amerikanen in de misdaad is gezien de omvang van de bevolkingsgroep erg hoog, zowel in het aantal daders als slachtoffers. In 2018 was bijna een kwart van de mensen die de politie doodschoot Afro-Amerikaans. De circa 40 miljoen Afro-Amerikanen staan voor bijna 13 procent van de bevolking.