Kasteelheren Nederhemert betaalden salaris predikant

De kerk van Nederhemert-Noord heeft een oud en een nieuw gedeelte. De oude kerk dateert uit het jaar 1777. Door verbouwingen in 1986 en 2014 is de uitbreiding inmiddels veel groter geworden dan het oorspronkelijke kerkgebouw.

Binnen zijn de verschillen goed te zien, al is er alles aan gedaan om een eenheid van de kerkzaal te maken. In het oude gedeelte staan de preekstoel, de herenbank en het orgel. In het nieuwe gedeelte, met de halfronde lichtkoepel, bevinden zich vooral banken. In de muur is een herdenkingssteen ingemetseld met daarop de tekst ”13 december 1986”, de datum van de ingebruikname van de eerste uitbreiding. Bij de ingang bevindt zich de eerste steen van de tweede uitbreiding, met als datum 17 september 2014.

Predikantenborden

Scriba Jan van Ooijen van de hersteld hervormde gemeente lepelt de cijfers achter elkaar op. „De kerk telde voor 1983 250 zitplaatsen. In dat jaar kwam er een galerij bij, waardoor het aantal op 300 kwam. Door de uitbreiding in 1986 werden dat er 400. Door de laatste verbouwing in 2014 steeg het aantal zitplaatsen naar 650.”

Twee predikantenborden hangen naast elkaar in het nieuwe gedeelte. Ze worden gesierd met de namen van 51 predikanten. Voor het bord poseert Trees Blom voor de fotograaf. Zij is de schrijfster van het boek ”Daar gaat een dominee voorbij! Predikanten, pastorieën en kerken in Nederhemert”. In dit boek komen dus alle predikanten uit Nederhemert langs.

Blom vertelt dat de geschiedenis van de gemeente verbonden is met de ambachtslieden van het kasteel. „Zij hebben ontegenzeglijk veel voor de gemeente, die vroeger vooral uit arme mensen bestond, gedaan. Ze betaalden het salaris van de predikant, zorgden voor de pastorie, knapten de kerk op, maar bepaalden ook welke predikanten beroepen moest worden. De mensen van het kasteel wilden liberale dominees. Dat was zeker in het begin van de vorige eeuw tegen de zin van het grootste deel van de gemeente.”

In 1920 -veel later dan in andere kerkelijke gemeenten- werd het collatierecht in Nederhemert afgeschaft en kon de gemeente de predikanten beroepen die ze zelf wilde. Dat leverde aanvankelijk problemen op. „De gemeente was zo arm dat ze geen predikant kon betalen”, zegt Blom.

De gemeente was van 1924 tot 1943 en van 1946 tot 1962 vacant, een periode van in totaal bijna veertig jaar. Van 1943 tot 1946 diende ds. J. Vermaas de gemeente. Na de tweede vacante periode kwam ds. G. Veldjesgraaf, die de gemeente weer opbouwde. Van Ooijen: „Toen hij bij ons op bezoek kwam, schreef hij alle gegevens van het gezin op. Blijkbaar was de kaartenbak met informatie kwijtgeraakt.”

Trouwe zorg

Van Ooijen weet nog hoe hij als kind door de preken van ds. Veldjesgraaf geraakt werd. Het was voor hem een emotioneel moment toen de predikant wegging. „Ik zie hem bij zijn vertrek nog onder de kansel staan. Later ben ik hem nog verschillende keren wezen opzoeken.”

Vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw is de gemeente gestaag gegroeid, zegt Van Ooijen. „Na 2004 is de gemeente bijna in zijn geheel meegegaan met de Hersteld Hervormde Kerk. Diverse thuislezers zijn weer kerkelijk mee gaan leven. We zijn de Heere dankbaar voor Zijn trouwe zorg en hopen dat Hij ons bij Zijn Woord wil bewaren.”

„Daar gaat een dominee voorbij”

Het boek ”Daar gaat een dominee voorbij. Predikanten, pastorieën en kerken in Nederhemert” is geschreven door Trees Blom. Ze woonde ongeveer veertig jaar in Nederhemert, inmiddels woont ze in Zaltbommel. Eerder schreef ze over de geschiedenis van het dorp Nederhemert.

In het boek komen alle 52 predikanten aan de orde die na de komst van de Reformatie in Nederhemert gestaan hebben. De eerste was ds. H. J. van Gemert, die hier stond van 1631 tot 1637. De laatste is ds. J. van Meggelen, die op 3 april 2019 intrede deed in de hersteld hervormde gemeente van Nederhemert.

Na de biografieën van de predikanten volgt een beschrijving van de kerken van Nederhemert (Noord en Zuid) en van de pastorieën.

Kasteelheren Nederhemert betaalden salaris predikant

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?