Pioniersgeest van Elon Musk is bijzonder welkom

Elon Musk cultiveert met behoorlijk succes het imago van een James Bondschurk. De Zuid-Afrikaanse ondernemer heeft zijn jongstgeboren kind X Æ A-12 genoemd. Hij schoot eerder een kersenrode Tesla de ruimte in als publiciteitsstunt en bedacht met de hyperloop een vervoerssysteem dat zo uit een sciencefictionfilm komt. Musk ziet de succesvolle lancering van zijn Falcon 9-raket van deze zaterdag als belangrijke stap richting een stad op Mars.

Maar laat het showelement niet afleiden van het reële belang van de geslaagde lancering.

Het is de eerste keer dat een privaat bedrijf (in samenwerking met NASA) mensen in een baan rond de aarde heeft gebracht. Het is ook de eerste keer in 17 jaar tijd dat überhaupt een nieuw soort ruimteschip is gebruikt voor het lanceren van astronauten. Er waren wel eerder private bedrijven betrokken bij lanceringen, maar nooit eerder had een bedrijf zo’n leidende rol als SpaceX van Musk. Het markeert in die zin het definitieve begin van een nieuw tijdperk dat al vaak is voorspeld: dat van de private ruimtevaart.

Lees ook Eerste commerciële bemande capsule gelanceerd door SpaceX

SpaceX is verre van alleen. Blue Origin van Amazon-oprichter Jeff Bezos wil in 2024 mensen naar de maan brengen. Eerder dit jaar haalde ook het Chinese Galactic Energy investeringen binnen voor het lanceren van een raket, een van vele Chinese ruimtestart-ups. De laatste jaren zijn wereldwijd vele bedrijven opgestart die zich op de ruimte richten: van het lanceren van ‘nanosatellieten’ rond de aarde tot serieuze plannen voor mijnbouw op asteroïden.

Behalve de fantasie, prikkelen dit soort plannen ook juristen en politici. En terecht. Er zijn nog veel vragen onbeantwoord over hoe eventuele economische bloei in de ruimte in goede banen geleid kan worden. Hoe kan een escalatie van de hoeveelheid ruimte-afval worden voorkomen? Wie mogen kostbare mineralen op asteroïden winnen? Welke wetten gelden er in een kolonie op Mars? Is het überhaupt wel wenselijk om eerst de aarde uit te putten om vervolgens andere hemellichamen te exploiteren?

Buiten de dampkring ontstaat ook een machtsvacuüm. Donald Trump kondigde bij het begin van zijn presidentschap een ‘Space Force’ aan voor het Amerikaanse leger, die in 2019 officieel van start is gegaan. Het Chinese leger heeft al een speciale ruimtedivisie. Sinds de Koude Oorlog is door de Verenigde Naties wel werk gemaakt van buitenaards recht, maar dat is al een tijd toe aan een grondige vernieuwing.

Intussen zien individuele landen een kans om te profiteren van de relatieve wetteloosheid van de ruimte. Zo profileert Luxemburg zich als belasting- en regelarme vestigingsplek voor bedrijven in de buitenaardse mijnbouw. Dit vraagt om een internationale aanpak, om een wedloop in onrechtvaardigheid te voorkomen, zoals bij het systeem voor bedrijfsbelastingen.

Maar voordat er gereguleerd kan worden, moet worden geïnnoveerd. De private ruimtevaart kan ervoor zorgen dat kosten omlaag gaan, dat vernieuwingen versnellen, en bovendien blijkt ze tot nu toe vooral te leiden tot vruchtbare samenwerkingen met publieke ruimtevaartorganisaties.

De ruimte is in zekere zin het nieuwe Wilde Westen. En dat trekt spacecowboys aan, vast ook schurken. Maar het dwingt de blik bovenal naar de toekomst en vernieuwing. Het eerste tijdperk van ruimtevaart bracht een andere kijk op de aarde met zich mee, de aarde als kwetsbare planeet. Wie weet wat deze volgende golf van verkenning zal brengen. De pioniersgeest van Elon Musk en zijn concurrenten kan de wereld in deze tijd uitstekend gebruiken.