Slaapt u slecht tijdens de coronacrisis? U bent niet de enige

Het grootste voordeel van het vele thuiswerken? Uitslapen, zullen veel mensen denken. En misschien wat later naar bed – een extra aflevering op Netflix kan nu geen kwaad. Een paar keer snoozen ’s ochtends is ook verleidelijk. Langzaam opstarten met een kopje koffie, lekker in de pyjama of badjas. De vergadercall begint toch pas laat. Van de nood een deugd maken, heet dat. Even ontspannen nu het kan, maar of het ook goed is?

Deze voorbeelden zijn de vuistregels van ‘dingen die we nu niet moeten doen, maar uitnodigen om het wel te doen’, zegt slaaponderzoeker Eus van Someren van het Nederlandse Herseninstituut. Een gebrek aan structuur zorgt voor kwalitatief mindere slaap, terwijl een goede nachtrust in deze stressvolle en onzekere periode juist cruciaal is voor de fysieke en mentale gezondheid, stelt hij.

De coronacrisis lijkt bij veel mensen voor een verstoorde nachtrust te zorgen, zo blijkt uit een rondgang op social media. Sommige gebruikers zeggen lang te woelen en moeilijk in slaap te komen, anderen voelen zich overdag erg duf en moe, maar grofweg de meeste berichten gaan over heftige dromen die de volgende dag nog goed voor de geest te halen zijn. “Ik droomde alweer intens dat ik werd gepest”, schrijft iemand op Twitter. “Wat betekenen deze dromen?”, vraagt hij zich af.

Meer dromen

“Sommigen slapen nu slechter, sommigen slapen nu juist beter, maar het nieuwe ritme kan absoluut voor een andere slaap zorgen”, zegt slaapexpert Winni Hofman van de Universiteit van Amsterdam. “Normaal ga je ’s ochtends naar je werk, ergens lunchen of nog even naar vrienden. De slaap is afhankelijk van de biologische klok, die ervoor zorgt dat we op een bepaald moment slaperig en weer wakker worden. En die klok moet je voeden met regelmaat en structuur, die nu helemaal is weggevallen”, zegt Hofman.

De nachtrust kent normaal vier fases die elk zo’n negentig minuten duren: eerst een lichte slaap, dan een diepe slaap, weer een lichte slaap en aan het einde van de nacht de rapid eye movement-slaap, oftewel de remslaap. “In die fase verwerken we bijvoorbeeld onze emoties”, zegt Hofman. “We dromen dan veel. Normaal gaat onze wekker af, maar nu we zo veel thuiszitten, worden we vaker op een natuurlijke wijze wakker. We slapen dus langer in de remfase, waardoor we meer dromen. Die herinner je je dan goed zodra je wakker bent.”

Te veel slaap

Bewegen en voldoende daglicht dragen ook bij aan een goede nachtrust, maar schieten er nu weleens bij in. “Normaal krijg je op een bepaald moment de drang om te gaan slapen, maar die verandert als je de hele dag binnen op je stoel hangt”, gaat Hofman verder. “Je houdt energie over en ligt wakker, of je slaapt juist heel licht.” Te veel slapen ligt nu ook op de loer, zegt ze. Te lang blijven liggen, snoozen dus, is slaap van slechte kwaliteit, die ook de kwaliteit van de volgende nachtrust aantast.

Volgens de Hersenstichting slapen we gemiddeld zeven uur en twaalf minuten per nacht en is 63 procent van de Nederlanders ontevreden over de eigen slaapkwaliteit. “Zorg dat u ook die zevenenhalf uur slaap pakt”, zei Mark Rutte tijdens een van zijn persconferenties, om het belang van een goede nachtrust voor de volksgezondheid maar te benadrukken. “Ik vond het een tamelijk opvallende uitspraak”, zegt Hofman. “De hoeveelheid slaap die iemand nodig heeft, verschilt erg per persoon en zegt nog niets over de kwaliteit.”

Zieke familieleden

En juist die kwaliteit staat onder druk. Niet alleen door de verwoeste biologische klok, maar ook door stress, zoals over zieke familieleden of over verdampt inkomen. Die stress dreigt onbewust door te sudderen in de slaap, zegt Hofman. Een extra factor die kan zorgen voor heftige dromen en een verstoorde slaapkwaliteit. “Een tip is om zo veel mogelijk van die ellende al vroeg in de avond te overdenken. Sta een kwartier heel actief stil bij wat je allemaal meemaakt en probeer het daarna los te laten, zodat je de onrust ’s nachts niet meeneemt.”

Slaaponderzoeker Van Someren van het Nederlandse Herseninstituut weet nog niet precies wat de gevolgen van het thuisleven en de stress op de slaapkwaliteit zijn, omdat we nog nooit zoiets hebben meegemaakt, zegt hij. “Maar ik vrees dat vooral de mensen met een aanleg om licht te slapen het weleens goed voor de kiezen kunnen krijgen.”

Om beter in beeld te krijgen wat het rondwarende coronavirus met de slaapkwaliteit doet, start het Herseninstituut volgende week op slaapregister.nl met een digitaal platform waarop zowel slechte als goede slapers hun slaapervaringen van deze periode kunnen delen. 

Van Somerens slaaptips? “Zoek als je wakker bent helder licht op”, zegt hij. “Kun je niet naar buiten, ga dan bij het raam zitten. Om de biologische klok te laten functioneren heb je ’s ochtends licht nodig en ’s avonds juist niet. Dus kruip om 22.00 niet meer achter de laptop.”

Lees ook:

Amsterdamse millennials slapen slechter dan hun landelijke leeftijdsgenoten

Een druk leven en recreatief drugsgebruik spelen de jonge hoofdstedeling parten in bed,stelt het Amsterdamse ziekenhuis Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG).