Direct naar artikelinhoud
CoronavirusZwaarlijvigheid

Slaat het coronavirus harder toe bij mensen met overgewicht?

De afdeling intensieve zorg van het San Giovanni Bosco-ziekenhuis in Turijn.Beeld EPA

Meer dan 7 op de 10 coronapatiënten in het UZ Leuven kampen met overgewicht. Dat is geen toeval, want er zijn steeds meer aanwijzingen dat het coronavirus harder toeslaat bij mensen met een kilootje meer.

“Hard wetenschappelijk bewijs hebben we nog niet, maar het valt wel op”, zegt Geert Meyfroidt, staflid intensieve zorg in het UZ Leuven en voorzitter van de Belgische Vereniging Intensieve Geneeskunde. “Van alle coronapatiënten die bij ons op intensieve zorg liggen, kampen er disproportioneel veel met overgewicht of obesitas. Ik schat het percentage op 70 à 80 procent.” 

Dat te veel vet ongezond is, weten we al lang. Wie overtollige kilo’s met zich meesleept, heeft een grotere kans op hart- en vaatziekten, diabetes en bepaalde vormen van kanker. Anderzijds heeft onderzoek aan het UZ Leuven aangetoond dat mensen met overgewicht het soms beter doen op intensieve zorg dan andere patiënten, wellicht omdat ze een grotere energiereserve hebben. Dat onderzoek dateert van voor de uitbraak van het coronavirus.

In welke mate obesitas het verloop van het coronavirus beïnvloedt, is nog niet geheel bekend. In sommige ziekenhuizen zien artsen geen duidelijke overrepresentatie van zwaarlijvige patiënten. Dat is bijvoorbeeld het geval in het UZ Gent, waar gisteren 22 coronapatiënten op intensieve zorg lagen. 

Ernstige complicaties

Toch zijn er wereldwijd steeds meer aanwijzingen dat zwaarlijvige personen meer kans maken om na een coronabesmetting ernstige complicaties te ontwikkelen, zoals een longontsteking. En dus ook om in het ziekenhuis te belanden. Zo toonde een onderzoek bij 700 Britse coronapatiënten aan dat 70 procent te zwaar was, een cijfer dat overeenkomt met dat van het UZ Leuven. In het universitair ziekenhuis van Groningen, Nederland, loopt dat op tot 90 procent.

Een van de verklaringen is mogelijk diabetes. “In het bloed van zware coronapatiënten vinden we vaak verhoogde suikerwaarden omdat ze diabetes type 2 hebben”, zegt Meyfroidt. “Voor sommigen is dat een complete verrassing.” Diabetespatiënten lopen evenveel kans op besmetting met het coronavirus, maar ze zijn kwetsbaarder voor de gevolgen. Zeker als ze hun glucoseregulatie niet onder controle hebben, of als ze door hun suikerziekte al complicaties hebben ontwikkeld. Hun immuunsysteem is bij voorbaat verzwakt.

Hogere mortaliteit

Een Chinees onderzoek bij 70.000 coronapatiënten toont aan dat de mortaliteit van het coronavirus significant hoger ligt bij diabetespatiënten: 7,3 procent in plaats van 2,3 procent. Ook in Italië is dat het geval. “In België is het nog te vroeg om grote conclusies te trekken, maar we gaan ervan uit dat we die tendensen ook bij onze patiënten zullen terugzien”, zegt Jan Fierens, intensivist in het UZ Gent.

Verhoogde bloeddruk is ook een risicofactor. Of liever: de medicatie die patiënten daarvoor innemen. “Er is veel discussie over een medicijn dat vaak gebruikt wordt: de zogenaamde ACE-remmers”, zegt Meyfroidt. Zij gaan de vernauwing van de bloedvaten tegen. “Mogelijk zijn er bij de gebruikers van deze medicatie meer ACE-receptoren aanwezig in de longen. Het virus gebruikt de receptoren om de longen binnen te geraken.”

En dat is niet alles, want volgens Chinese onderzoekers zijn deze ACE-receptoren niet alleen aanwezig in de longen en in de darmen. Ze zitten blijkbaar ook in vetweefsel. Simpel gesteld: het coronavirus hecht zich graag aan vet. Dat zou kunnen betekenen dat mensen met meer vet ook een hogere kans hebben dat het virus hun lichaam binnendringt, en daar vervolgens schade aanricht. Het is een hypothese die nog volop wordt onderzocht.

Tot slot is er mogelijk een hormonaal effect, zegt Meyfroidt. “Mensen die heel dik zijn, hebben dikwijls een afwijkend hormonaal profiel. Zo is de balans tussen testosteron en oestrogeen bij obese mannen verstoord.” Het is een van de vele pistes die artsen en onderzoekers nu proberen uit te klaren.

Buik in de weg

Een ding is zeker. Zodra een obesitaspatiënt het coronavirus stevig te pakken heeft, is het voor hem of haar extra moeilijk om te ademen. “De vetmassa rond de longen zorgt ervoor dat dikkere mensen meer moeite hebben om te ademen. De massa biedt immers weerstand wanneer de longen zich proberen te vullen”, zegt Meyfroidt.

Ook de dokters hebben het extra moeilijk. Als een coronapatiënt moeilijk kan ademen, dan leggen ze hem of haar op de buik omdat dat de doorbloeding van de longen verbetert. “Maar dat is moeilijk als die buik in de weg ligt”, zegt Fierens. “Soms maken we een constructie met kussens, maar dat lukt niet altijd. Als de buik te hard op de matras duwt, blokkeert hij het bloed dat vanuit de benen naar boven stroomt, waardoor de bloeddruk zakt.” Voor de verpleging is het ook niet evident om iemand van 120 kilo om te draaien. 

Al deze factoren verklaren waarom experts zich grote zorgen maken over de verspreiding van het coronavirus in de Verenigde Staten. Twee op de drie Amerikanen zijn zwaarlijvig, 42 procent heeft obesitas. Dat is een groot verschil tegenover andere getroffen landen zoals China of Zuid-Korea, waar obesitas nauwelijks voorkomt. De dodentol in de VS dreigt dan ook een pak hoger op te lopen. De Amerikaanse overheid verwacht tussen de 100.000 en de 240.000 slachtoffers.

En bij ons? Volgens het federaal onderzoekscentrum Sciensano is 49 procent van de Belgische volwassenen zwaarlijvig. Ongeveer 16 procent is obees. Ook wij ontsnappen dus niet aan de gevolgen.