Inlevermodel zoals in VS lijkt onvermijdelijk voor Europees voetbal

De Amerikanen mogen dan Donald Trump hebben verkozen, als het gaat om het beheer van hun sporten stellen ze steeds weer het voorbeeld voor de hele wereld. Op maandag 9 maart lachte de hele basketbalcompetitie NBA nog met een grap van Utah Jazz-speler Rudy Gobert (een Fransman voor alle duidelijkheid) toen hij alle microfoons aanraakte om de trivialiteit van het coronavirus aan te tonen.

Twee dagen later werd de opgooi van de Jazz tegen de Thunder in Oklahoma uitgesteld voor een halfuur en verdwenen de spelers vervolgens naar de kleedkamers om voorlopig nooit meer terug te komen. Season suspended. Grappenmaker Gobert had positief getest en werd twee weken later het gezicht van een blijf-in-je-huiscampagne om Amerikanen duidelijk te maken dat het menens is.

De Major League Baseball had vorig weekend moeten beginnen, om voor een paar maanden volle bak te honkballen (162 wedstrijden speelt elke ploeg). Niks daarvan. De NHL (ijshockey), normaal de tough guys, deden twee dagen na de NBA al de deuren dicht. De NFL (American football) kust beide handen: de Super Bowl is normaal kunnen doorgaan en het nieuwe seizoen begint pas in september.

Plasma verzamelen

Onmiddellijk na de sportieve lockdowns verschenen berichten dat de best verdienende basketbalspelers de salarissen van het werkloze zaalpersoneel en de stafleden van het team voor hun rekening gingen nemen. Met een gemiddeld jaarsalaris van 7 miljoen euro en 1 miljoen als minimumsalaris kon dat er wel af. Daarnaast onderhandelen de spelersvakbond en de teameigenaars die de NBA vormen over een inlevering van 25 procent als de rest van het seizoen niet kan worden gespeeld. Inmiddels heeft de NBA ook het voortouw genomen in een project dat op zoek naar antilichamen plasma verzamelt bij spelers en anderen die corona hebben doorgemaakt.

Sowieso voorziet de cao erin dat de teams geen salaris moeten betalen in het geval van overmacht. Per niet-gespeelde wedstrijd mag de NBA 1,1 procent van het contract van de speler inhouden. Voor LeBron James betekent dat 400.000 dollar per wedstrijd die hij niet speelt. Dat is duidelijk, dat is de Amerikaanse sport. En komen ze er een keer niet uit, dan gaan ze gewoon in staking of roepen de eigenaars een lock-out uit en doen de zalen dicht.

Zet daartegenover het Europees voetbal. Geen sprake van centraal beheer, iedereen doet maar wat hem en het land het beste uitkomt. België besloot donderdag dat de competitie 2019-2020 klaar is. Iedereen weet dat dit de meest logische oplossing is, maar niettemin verwacht men een tsunami aan rechtszaken: van clubs die moeten dalen, van clubs die niet mogen stijgen, van clubs die Europees willen spelen. Het minste om ons zorgen over te maken is de symbolische tik op de vingers die de KBVB kreeg vanwege de UEFA. Die vinden het niet kunnen dat hun aanbeveling om desnoods tot in augustus door te gaan een dag later door een voetbalapenland als België wordt genegeerd.

Geen solidariteit

Natuurlijk verschilt het lappendeken Europa van de VS, hoewel de sportieve eenmaking van verschillende competities daar ook een tijd heeft geduurd. Landen en daarmee verbonden hun nationale sportbonden hebben in Europa relatieve autonomie. Het ene land stelt al meer voor dan het andere en de voetbalcompetitie is voor sommige landen zelfs een vehikel van nationale trots, Engeland en Spanje op kop. Het gevolg is het totaal gebrek aan economische eenheid, gebrekkige collectieve arbeidsovereenkomsten, onbestaande afspraken en de complete afwezigheid van onderlinge solidariteit.

Als de Jupiler Pro League ervoor kiest om de competitie stop te zetten, dan kiest ze eieren voor haar geld. Dat geld (van de tv-rechtenhouders) is namelijk al betaald en voor de eventuele terugvorderingen zijn ze niet bang. In andere landen is dat niet het geval en als de Europese voetbalbond UEFA een oekaze uitvaardigt dat mag worden gevoetbald tot diep in de zomer, dan dient ze daarmee vooral de grote vijf voetbalcompetities (G5). Die hebben geen schrik van België. Maar als wij rustig de nieuwe competitie kunnen voorbereiden terwijl de andere landen nog vlug-vlug elf speeldagen moeten afwerken in de zomer, wat zou het effect zijn op pakweg de play-offronde van de Champions League? Stel: een fris AA Gent tegen een uitgewoond Atalanta Bergamo of nog eens tegen AS Roma, de UEFA zal het niet uitspreken maar het is dan niet de bedoeling dat Gent doorgaat.

Daarnaast heeft de G5 in eigen land schrik van de financiële repercussies. La Liga in Spanje verwacht dat het spontaan stopzetten van het seizoen zonder dat de overheid hen daartoe verplicht 549 miljoen euro zal kosten, een vierde van de totale rechtendeal. Engeland, dat coronagewijs achterloopt op Spanje, waar het plateau van besmettingen stilaan hopelijk is bereikt en waar voetbal voor eind juni quasi onmogelijk is, houdt ook al rekening met een stoppage. Kostprijs: 875 miljoen euro.

Als de Engelse competitie wordt afgewerkt zonder publiek zou dat de televisiecontracten redden, maar de teams toch minimaal 250.000 en in uitzonderlijke gevallen voor absolute topwedstrijden 4,5 miljoen euro kosten. Per wedstrijd. Behoorlijk pijnlijk in het licht van de brexit — al is de Premier League altijd tegen die afscheiding geweest – is de hoop die men in Engeland stelt in de directieve van de Europese Unie die financiële hulp aan getroffen sectoren toelaat.

In Frankrijk was Canal+ de eerste rechtenhouder die aangaf dat ze de laatste schijf van 110 miljoen euro niet zouden betalen, deze week gevolgd door beIN Sports. Opvallend: hun rechten voor de Franse rugbycompetitie, die ze sinds 1995 uitzenden, betaalde Canal+ wel netjes, zelfs nadat die was stopgezet.

Duitsland zit helemaal met de kop in het zand. Daar doken gisteren beelden op van Schalke 04 dat op alle mogelijke velden traint, maar nooit met meer dan twee spelers tegelijk op een half veld. Zij willen absoluut de competitie hervatten op 15 mei, maar onder erg strikte regels: zonder publiek (maximaal honderd man in het stadion, spelers inbegrepen), geen vliegtuigen of treinen maar alle trips naar uitwedstrijden per bus, geen hotelovernachtingen vooraf of achteraf en ook geen douches na de wedstrijd. Allemaal om het tv-contract te redden en de spelers aan boord te houden.

Voor iedereen een iMac

Opvallend hoe in het ecosysteem van het voetbal geen mechanisme is ingebouwd om de spelers te responsabiliseren. Hoewel, in Engeland heeft de minister van Volksgezondheid Matt Hancock donderdag aangedrongen om het geld in het voetbal te halen waar het zit, bij de spelers. Zijn interventie kwam er nadat teams als Tottenham, Newcastle, Norwich en Bournemouth hun niet-voetballend personeel op tijdelijke werkloosheid hadden gezet. Daardoor houden ze 80 procent van hun salaris over, met een maximum van 2.850 euro per maand, wel betaald door de gemeenschap.

Als er één sector is waar je tot in de lengte van dagen vet kunt afsnijden zonder dat er aan het product in het schap weinig zal veranderen, dan wel voetbal. Op alle niveaus zijn voetballers overbetaald. Dat werd lang vergoelijkt met de riedel dat zij de acteurs waren voor wie de toeschouwers naar het stadion kwamen, en/of een tv-abonnement namen, en/of shirts kochten en producten van sponsoren promootten en dat ze mochten delen in de koek. Nu die koek tijdelijk kleiner is, lijkt een inlevermodel op Amerikaanse leest niet meer dan normaal. 

Om u even bij de les te houden: deze week raakte een voorbeeldje bekend van de bijna dystopische wereld waarin die heren-voetballers leven. Cristiano Ronaldo moest trakteren na zijn rode kaart tegen Valencia bij zijn Champions League-debuut voor Juventus in september 2018. Dat is een clubregel bij Juventus, maar dat weigerde hij twee maanden lang te doen, tot hij eindelijk tot inzicht kwam dat het niet anders kon. Omdat hij Ronaldo is, en meer is dan anderen, kocht hij voor de hele selectie iMacs. Dat zal hem iets meer dan 40.000 euro hebben gekost, maar wat is 40.000 euro? Ronaldo bezit een horloge met een geschatte waarde van 2 miljoen en kocht onlangs een Bugatti van 8 miljoen. Medelijden met topvoetballers hoeft niet, ook niet in tijden van corona.