Dan gaan de grenzen dicht, breekt de pleuris uit, kijk je om je heen in Nederland en concludeer je: wat maken we toch weinig spullen in dit land. Wat zijn we toch afhankelijk en kwetsbaar. Alles moet worden geïmporteerd; swabs om in neuzen en kelen te stoppen, plastics voor onze hongerige kieskeurige labapparaten, zelfs de propofol en midazolam om mensen op de intensive care in slaap te houden, raakt op.
Alleen tegen de boodschappen viel niet op te hamsteren. Kennelijk kun je in dit land met miljoenen mensen tegelijkertijd een week lang de schappen leeg trekken, en dan toch liggen diezelfde schappen de volgende dag weer vol, tegen min of meer dezelfde prijs.
We lopen over van het voedsel. Maar we hebben geen honger, we hebben ademnood en griep, we hebben medische apparatuur nodig en bovenal vaccins. Deze week publiceerde de Groene Amsterdammer een artikel over de verkoop / het kapot bezuinigen / het verwaarlozen van het Nederlands Vaccin Instituut in Bilthoven. Net als zoveel Nederlandse publieke instanties behoorde het instituut bij de top van de wereld en toch werd het ontmanteld. De goede mensen verdwenen en namen hun kennis en kunde mee.
En nu? Nu werkt Janssens V&P in Leiden aan een belangrijk kandidaatvaccin voor corona. Een vaccin met de adenovirussen en bijbehorende cellijn die ooit groot werden gemaakt door Crucell, het Nederlandse biotechwonder. Alleen is het geen Nederlands vaccin meer. Janssens is onderdeel van de Amerikaanse megafirma Johnson&Johnson (J&J). En die heeft dat typische kosmopolitische, identiteitsloze, ongrijpbare karakter van een multinational.
Deze week werd bekend dat Johnson & Johnson samen met de Amerikaanse regering een miljard dollar in de productie van een mogelijk vaccin tegen Covid-19 investeert. Toch blijft J&J de mondiale aanpak benadrukken; dit worden geen Amerikaanse of zelfs Nederlandse vaccins, maar wereldse vaccins.
Noem me naïef, maar ik geloof J&J. De complexe logistiek van dat soort ondernemingen zorgt ervoor dat ze niet meer zo eenvoudig voor het karretje van één land te spannen zijn – resistent tegen nationalisme. We blijken allemaal afhankelijk van elkaar. Je zag het ook bij Philips deze week. Zou Trump daadwerkelijk proberen de producten uit de in Amerika gevestigde Philips-fabrieken voor zichzelf bemachtigen, wat houdt Europa dan tegen om dat ene onderdeel voor de apparatuur niet meer te leveren en zo de hele keten om zeep te helpen? De bedrijven zijn machtiger dan de afzonderlijke landen. Ze doen denken aan de rechter Salomo die oordeelt het kind dan maar in tweeën te hakken wanneer de moeders erover ruziën.
Ik heb veel kritiek op het soort big pharma bedrijven als J&J. Ik maak me zorgen over hoe invloedrijk ze zijn, puur door hun omvang, hun gewicht, hun balans. Op een gegeven moment slaat het machtsevenwicht tussen overheid, burgers en bedrijven te ver door.
En toch zijn het de giganten van deze wereld, ook Roche, J&J, Philips, Google, die mondiaal blijven denken en handelen. Terwijl iedereen in de nationalistische stuip schiet, zingen zij onverstoorbaar ‘Alle Menschen werden Brüder’, al was het alleen maar omdat alle Menschen nog steeds hun consumenten zijn.
De eerste coronavaccins worden nu op mensen getest. Het Amerikaanse bedrijf Moderna begon in januari al met het ontwerp en ontwikkeling van hun baanbrekend RNA-vaccin. Had een Nederlands Vaccin Instituut nu op hoog tempo dat soort nieuwe technologieën kunnen toepassen? Had het zo snel gereageerd? Als ik naar de tamelijk ambtelijke en trage manier kijk waarop de autoriteiten op deze crisis reageren, heb ik daar grote twijfels over.
We moeten accepteren dat onze vaccinkennis en -kunde is opgelost in de grote, wereldse vaccinfabrieken. Misschien is dat maar goed ook.
Reageren
Reageren op dit artikel kan alleen met een abonnement. Heeft u al een abonnement, log dan hieronder in.