De enorme ontslaggolf en vertraagde betalingen beloven weinig goeds voor de Amerikaanse economie
De coronacrisis treft de Amerikaanse economie hard. De werkloosheid loopt in sneltreinvaart op. Het einde is nog niet in zicht. Langdurige economische schade wordt gevreesd.
De cijfers over de arbeidsmarkt in de VS die deze week loskwamen, doen het ergste vrezen voor de schade die de coronapandemie toebrengt aan de economie. Het maandelijkse rapport over de werkgelegenheid liet gisteren een daling zien – de eerste in 113 maanden – van 700.000 banen.
De informatie van bedrijven voor dat cijfer liep slechts tot half maart, en daarna heeft de daling zich met halsbrekende vaart voortgezet. Vorige week vroegen 6,6 miljoen Amerikanen een werkloosheidsuitkering aan. De week daarvoor waren het er al 3,3 miljoen.
En zelfs die in totaal 10 miljoen aanvragen van werkloosheidsuitkeringen zijn nog geflatteerd. Niet alle Amerikanen die door het deels stilzetten van de economie hun broodwinning zijn kwijtgeraakt, weten dat ze een uitkering kunnen aanvragen. Normaliter was die mogelijkheid er niet voor zzp’ers, maar het steunpakket van twee biljoen dollar dat het Congres vorige week aannam, bracht daar tijdelijk verandering in.
Wie een uitkering aanvraagt, moet in veel staten lang wachten
Een onbekend aantal aanvragen strandde bovendien, doordat in veel Amerikaanse staten de uitkerende instantie niet is berekend op de grote toeloop. Zelfs met spreidingsmaatregelen – in Michigan kon je vrijdag alleen een aanvraag doen als je achternaam begint met een letter tussen A en L – gingen websites onderuit en waren alle telefoonlijnen bezet.
Extra kritiek was er voor het uitkeringssysteem in Florida. Dat functioneerde zelfs in normale tijden al beroerd en dat was ook de bedoeling. Op die manier kon de vorige gouverneur van de staat, de huidige Republikeinse senator Rick Scott, zich beroemen op een laag werkloosheidscijfer.
Een vertraagde aanvraag kan veel Amerikanen in ernstige financiële moeilijkheden brengen. Van alle ontwikkelde economieën hebben de VS het op drie na grootste aantal armen (18 procent). Bijna 40 procent van de Amerikanen heeft voor een onverwachte uitgave van 400 dollar geen reserves en moet gaan lenen.
Juist om acute geldnood te lenigen, bevat het steunpakket ook rechtstreekse betalingen aan iedereen die minder dan 75.000 dollar verdient. Ook dat geld laat nog op zich wachten. Steven Mnuchin, minister van financiën, heeft beloofd dat iedereen met een bankrekeningnummer dat bij de belastingdienst bekend is, dit geld rond half april overgemaakt krijgt. Miljoenen anderen moeten mogelijk maanden wachten op papieren cheques.
Ook de steun aan bedrijven verloopt minder soepel dan beloofd. De overheid gaat leningen garanderen, die banken verstrekken aan getroffen kleine ondernemers. Maar die banken willen garanties dat ze niet voor de schade opdraaien, als blijkt dat ondernemers verkeerde informatie hebben gegeven. Zo niet, dreigen ze, dan moeten alle aanvragen stuk voor stuk worden gecontroleerd, en gaat ook dat maanden duren.
In de media is er veel aandacht voor het ‘Deense model’ – dat ook het Nederlandse is – waarbij bedrijven rechtstreeks worden betaald voor het in dienst houden van personeel.
Economen vrezen dat de bedrijvigheid niet vlot terug zal komen
De enorme ontslaggolf en de vertragingen in de steun doen economen vrezen dat de bedrijvigheid na het doorstaan van de coronapandemie niet vlot zal terugkomen. Daarvoor zullen dan teveel bedrijven over de kop zijn gegaan. Ook zullen consumenten nog lang aarzelen om hun geld uit te geven, zeker op plaatsen waar nog besmettingsgevaar heerst.
De situatie zou in de VS kunnen leiden tot meer waardering voor het sociale vangnet, in wat voor vorm dan ook. Mocht de crisis het nodig maken dat de overheid een tweede en derde keer rechtstreeks geld stuurt aan een groot aantal burgers, dan is daarmee in feite tijdelijk het radicale idee van een basisinkomen ingevoerd.
Met zijn pleidooi daarvoor kreeg de Democratische presidentskandidaat Andrew Yang afgelopen tijd veel aandacht, maar niet voldoende aanhang. Zijn argument was dat Amerikanen op den duur massaal hun werk verliezen door automatisering. “Wat de pandemie doet, is dat enorm versnellen”, zei hij tegen website Politico. “En het is pijnlijk duidelijk dat geld in handen stoppen de enige praktische manier is om gezinnen het hoofd boven water te laten houden.”
New York kan de stroom patiënten niet aan
New York is nog maar enkele dagen verwijderd van het moment dat ziekenhuizen de stroom ernstig zieke coronapatiënten niet meer kunnen verwerken. Volgens gouverneur Andrew Cuomo zijn er nu 100.000 bekende ziektegevallen in de staat, en vielen er tot nu toe 2935 doden. Volgens hem zal er zeker een tekort ontstaan aan beademingsapparatuur.
In de hele VS waren er gisteren een kwart miljoen bekende gevallen en 6257 doden. De federale overheid overweegt alle Amerikanen aan te raden om, als ze onder de mensen komen, een desnoods provisorisch masker te dragen. Dat zou de overdracht van het virus verder kunnen remmen. Adviseurs van president Trump vrezen tegelijkertijd dat mensen dan geen afstand meer zullen houden.
Lees ook:
Amerikaanse staten botsen met Trump en met elkaar over corona-aanpak
Als het gaat om de aanpak van de coronacrisis kijken Amerikaanse staten vooral naar elkaar en naar de gouverneurs. Zij hebben op dit vlak meer bevoegdheden dan de federale overheid. Bovendien komen uit het Witte Huis steeds tegenstrijdige boodschappen.