Direct naar artikelinhoud
ColumnPeter de Waard

Moet de EU nu snel doorpakken met eenwording?

Peter de Waard artikel Column

Europa is zo gezond als zijn ziekste en zo sterk als zijn zwakste lidstaat, stelde de radicale Griekse econoom Yanis Varoufakis vorige week.

Voordat de vaderlandse economische elite opriep tot Europese solidariteit, had de knuffeleconoom van links al een knuppel in het hoenderhok gegooid. ‘Europa zal moeten verenigen of zal ten onder gaan’, aldus Varoufakis. Hij vindt dat deze coronacrisis hét moment is om de tijdbom die bij elke crisis onder de eurozone wordt gelegd definitief te ontmantelen.

Varoufakis staat niet alleen. Zelfs de analisten van grote zakenbanken zeggen dat Europa een unieke kans heeft voor ingrijpende en structurele veranderingen. ‘Vast staat dat China als sterkste uit deze crisis zal komen’, aldus een analyse van Amundi, de grootste vermogensbeheerder van Europa. Het continent moet zich nu als de bliksem omvormen tot een transferunie, waardoor de oude tegenstellingen tussen Noord- en Zuid-Europa op dezelfde manier naar de achtergrond worden geschoven als die van Randstad versus Groningen, Noordrijn-Westfalen versus Beieren of Noord- versus Zuid-Italië. Wie geen eurobonds wil, zoals Den Haag, is eigenlijk een oude zeur. Er staat al voor 800 miljard euro aan eurobonds uit (die van de Europese Investeringsbank en de noodfondsen ESM en ESFS) waar geen haan naar kraait.

Dankzij de coronacrisis staan Europese populisten, zoals Wilders en Baudet in Nederland, aan de rand van het debat. De burgers verlangen daadkracht en eensgezindheid in plaats van nationalistisch gebrul. De ontwerpfout van de euro, zoals twee economen het op de opiniepagina van deze krant noemden, kan worden gerepareerd.

Geluk bij een ongeluk is dat de lastige Britten weg zijn uit Brussel.  Ze moeten nog doen wat de EU besluit maar mogen zich niet met de besluitvorming bemoeien. Ook Brexit houdt geen virussen tegen. Corona heeft geleerd dat problemen mondiaal zijn. Nu zien de mensen – in elk geval de overgrote meerderheid – dat de tijd voorbij is dat je achter een landsgrens kunt wegkruipen.

Ook andere voordelen van de EU worden duidelijk. Sterke regio’s hebben zwakke nodig. Zij zorgen ervoor dat de sterke landen kunnen floreren. Als Duitsland en Nederland in 2015 hun eigen neuro hadden gekregen – een soort combinatie van de mark en de gulden, eventueel samen met de Belgische frank, de Oostenrijkse schilling en de munten van Finland en de Baltische staten – hadden ze zichzelf uit de markt geprijsd. Nu noteert een euro 1,10 Amerikaanse dollar. Een neuro had zeker 1,70 dollar gekost (een zeuro misschien 0,50 dollar).

Noord-Europa kan zich dan ook niet moreel superieur wanen. Voordat Nederland zich op de borst klopt dat het in tegenstelling tot Italië wél heeft bezuinigd, moet het zich schamen voor zijn reputatie als grootste belastingparadijs in de EU. 

Na vele jaren te zijn verfoeid, kan Brussel nu een heldenrol vervullen.