Ton Baas deelde tijdens een schorsing van de gemeenteraadsvergadering in Smallingerland de conclusies van zijn verkenningstocht. Hij moest na het vertrek van de PvdA uit de coalitie een analyse maken van de ontstane situatie. Ook werd hij gevraagd om een advies uit te brengen op welke manier de gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders de rit kan uitzitten tot de verkiezingen van maart 2022.

Maandagavond meldde deze website al dat Baas een zakencollege wel ziet zitten. Die boodschap deelde hij dinsdagavond ook aan de gemeenteraad. In een zakencollege zitten onafhankelijke wethouders die door de gemeenteraad worden voorgedragen. Bij een zakencollege mogen de raadsleden kandidaat-wethouders voordragen die in hun ogen inhoudelijk het meest geschikt zijn voor een bepaalde taak. Zulke bestuurders zijn niet partijgebonden.

Het meest opvallende was niet het advies, maar de analyse van de onderlinge verhoudingen. Ton Baas constateerde tijdens zijn gesprekken met raadsleden en wethouders ,,een absoluut gebrek aan vertrouwen in alle geledingen. Tussen oppositie en coalitie, tussen coalitie en college, tussen raad en college.’’

Ook zag Baas gebrek aan deskundigheid en sturing binnen het college van burgemeester en wethouders. ,,Het college was allesbehalve stabiel. De raadsvoorstellen moeten scherper, meer voldragen zijn en het college moet de raad eerder meenemen in haar werk.’’ Ook de gemeenteraad moet in de spiegel kijken, vindt Baas. ,,De raad gaat met regelmaat in de uitvoerende rol van het college zitten.’’ Volgens Baas heeft de ,,ELP de oppositierol niet losgelaten’’ en constateerde Baas dat raadsleden het opstappen van de PvdA ,,confronterend’’ vonden.

‘Bonte hond van Friesland’

Hij vindt dat de rust en stabiliteit moet terugkeren in de politiek. ,,Wantrouwen is de politieke mores geworden. Er zijn grote ingrepen nodig om de verhoudingen te normaliseren. Smallingerland moet niet de bonte hond van Friesland worden. Iedereen in deze zaal moet in de spiegel gaan kijken en over de eigen schaduw heen stappen. Het dualisme wordt verschillend beleefd.’’

Verkenner Ton Baas zou op vrijdag 7 februari met zijn bevindingen komen, maar gaf aan meer tijd nodig te hebben. Dat werden bijna drie weken langer. Kwaliteit ging voor kwantiteit, was toen het verweer van Baas en burgemeester Jan Rijpstra (VVD). Maandag deelde Baas zijn eerste conclusies met alle fractievoorzitters van de Smallingerlandse partijen.

Lees ook | Opnieuw beginnen, zakenbestuur? Vier scenario’s voor politieke crisis Smallingerland

Vorige maand stapte de PvdA uit het college uit onvrede over de samenwerking met coalitieleider ELP. De partij vond dat ze niet samen kon werken met de ELP van fractievoorzitter Yntze de Vries. De ELP won twee jaar geleden de gemeenteraadsverkiezingen. De partij heeft 8 van de 31 zetels. Het CDA, de ChristenUnie en de PvdA hebben er ieder vier, SmallingerlandsBelang, VVD, GroenLinks, SP en D66 hebben allemaal twee zetels. FNP heeft één zetel. Tot vorige maand bestond het college uit ELP, PvdA, VVD en de combinatie GroenLinks/FNP. Voor een klassiek meerderheidscoalitie zijn in de huidige verhoudingen zeker vijf van de tien partijen nodig.

Lees ook LC+ | Reconstructie: Hoe de PvdA en de ELP elkaar nooit vertrouwden