‘Cruciale vernieuwing ict-systeem Defensie dreigt te mislukken’

De ontwikkeling van een nieuw, cruciaal informatiesysteem bij Defensie is vastgelopen. Dat concluderen EenVandaag, onderzoeksplatform Investico, Trouw en De Groene Amsterdammer maandag na onderzoek. Hoofdleveranciers IBM en Atos dreigen met een miljoenenschadeclaim vanwege problemen bij de aanbesteding van het project.

Met het nieuwe ict-systeem moet de hele krijgsmacht beter en veiliger informatie kunnen uitwisselen. De huidige infrastructuur bleek in de loop der jaren te groot, versnipperd, ingewikkeld en onbetrouwbaar geworden. Ook zijn er onvoldoende afgeschermde, beveiligde kanalen beschikbaar om informatie uit te wisselen. Zo komt het voor dat militairen noodgedwongen met hun gewone telefoon moeten werken. Ook nieuwe wapensystemen als de F-35 en het onbemande vliegtuig MQ-9 Reaper moeten straks van het nieuwe systeem gebruik kunnen maken.

IBM en Atos

De aanbesteding voor het project begon in 2016 en kwam in handen van het Amerikaanse IBM en het Franse Atos. Naar eigen zeggen hebben zij de afgelopen jaren met 100 tot 150 mensen „met bovenmatige inspanning” aan het project gewerkt.

Vorig jaar werd de aanbesteding van het project, dat eigenlijk in 2022 zou moeten zijn afgerond, op pauze gezet door staatssecretaris van Defensie Barbara Visser (VVD). Defensie was al meerdere keren gewaarschuwd door waakhond Bureau ICT-toetsing dat de risico’s van een dermate groot project met één leverancier te groot zijn. Visser onderzoekt nu of ze het project misschien moet stoppen en opnieuw aanbesteden, tot woede van IBM en Atos. Het consortium schat de gedane investeringen, gederfde inkomsten, gemiste opdrachten en reputatieschade op „enkele honderden miljoenen euro’s”.

Defensie herkent zich niet in het geschetste beeld van het onderzoek, aldus een woordvoerder van de organisatie in een reactie. Hij zegt inhoudelijk nog geen commentaar te kunnen geven. „Defensie gaat de Kamer snel informeren over de huidige stand van zaken van het project”, aldus de woordvoerder. IBM en Atos hebben tegenover het onderzoekscollectief geen reactie gegeven en waren maandagochtend tegenover NRC ook niet direct bereikbaar voor commentaar.

Niet de eerste keer

Het is niet de eerste keer dat Defensie problemen heeft met de ontwikkeling van een nieuw systeem. In 2015 gaf toenmalig minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD) aan te willen stoppen met de verdere ontwikkeling van ERP, het duurste automatiseringssysteem ooit van de Rijksoverheid. Na elf jaar ontwikkelen en een investering van formeel 433 miljoen euro (een schatting van de Algemene Rekenkamer komt uit op het dubbele) werkte het systeem nog steeds niet goed. Critici binnen het ministerie zeggen dat het project veel geld heeft gekost en weinig heeft opgeleverd.