Direct naar artikelinhoud
Vredesbesprekingen

Met zijn vredesplan voor Israël en Palestina laat Trump duidelijk zien welke kant zijn sympathie heeft

President Trump en premier Netanyahu presenteerden dinsdag in Washington hun plan.Beeld AP

President Trump hoopt met grond voor Israël en geld voor de Palestijnen een dialoog over vrede te beginnen. Maar een Palestijnse delegatie liet zich bij de presentatie niet zien.

Een nieuw Amerikaans vredesplan voor Israël en de Palestijnse gebieden voorziet in meer grondgebied voor Israël en een economisch geholpen, zelfstandige staat voor de Palestijnen.

De Amerikaanse president Donald Trump presenteerde het dinsdag met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu aan zijn zijde. Ook Netanyahu’s belangrijkste tegenstander bij de verkiezingen in Israël van 2 maart, Benny Gantz, accepteert het plan. Maar de Palestijnse regering verwierp het al bij voorbaat.

Kort na de presentatie van Trump waren er nog niet veel details van het plan bekend. Volgens Trump is Israël bereid tot ‘territoriale concessies’, en zouden de Palestijnen de controle krijgen over meer grondgebied dan nu. Maar Amerikaanse media wisten te berichten dat Israël volgens het plan de meeste van de nederzettingen in bezet Palestijns gebied officieel zou mogen annexeren. Wel zouden de VS willen dat Israël daarmee nog wacht, om de kansen op een akkoord met de Palestijnen niet verder te verkleinen. Nieuwe nederzettingen zouden er de komende vier jaar niet bij mogen komen.

Trump verklaarde dat Jeruzalem de ‘ongedeelde hoofdstad’ van Israël zal worden, al zeiden Amerikaanse functionarissen vooraf dat er ook een Palestijnse hoofdstad gevestigd kan worden in delen van Oost-Jeruzalem.

Nog geen brede instemming te bespeuren

In zijn toespraak deed Trump weinig moeite te verbergen aan welke kant zijn sympathie lag. Hij somde trots op wat hij al voor Israël gedaan heeft: het verplaatsen van de ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem, het erkennen van de Israëlische soevereiniteit over de op Syrië veroverde Golanhoogten en het opzeggen van het door Israël verafschuwde akkoord met Iran over de beperking van de nucleaire activiteiten van dat land. 

De Palestijnen beloofde hij voor 50 miljard dollar aan economische hulp, maar daar stond wat hem betreft tegenover dat “we niet zullen toestaan dat we weer teruggaan naar bomaanslagen op bussen en terrorisme. We zullen Israël nooit vragen om compromissen te sluiten over zijn veiligheid.”

Aan het vredesplan is drie jaar gewerkt, onder andere door Trumps adviseur en schoonzoon Jared Kushner. Diens strategie was om in plaats van te proberen Israël en de Palestijnen tot een compromis te bewegen, de grote landen in de regio achter een vredesplan te krijgen, in de hoop dat dit de twee landen tot concessies zou dwingen. 

Hoewel Amerikaanse regeringsfunctionarissen zeiden dat diverse Arabische landen het ‘een goed begin’ vonden, was bij de presentatie nog geen brede instemming uit de regio te bespeuren. Er waren ambassadeurs aanwezig van een aantal kleine Arabische landen: Oman, de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein. Vertegenwoordigers van de belangrijkste spelers in de regio, Saoedi-Arabië en buurlanden Egypte en Jordanië, waren er niet, en ook niemand van de Palestijnen.

‘Als het niet lukt, dan gaat het leven verder’

Een aantal vertegenwoordigers van Israëlische nederzettingen kwamen met Netanyahu naar Washington om de presentatie van het vredesplan bij te wonen, maar zij toonden zich teleurgesteld dat de Palestijnen een eigen staat in het vooruitzicht wordt gesteld. Dat die staat ernstig in zijn bevoegdheden beperkt zou zijn – zonder leger of vliegveld – stelde hen niet gerust.

De presentatie van het plan is mogelijk gunstig voor beide aanwezige regeringsleiders, die allebei thuis in politieke problemen zitten. Netanyahu treedt op 2 maart aan bij parlementsverkiezingen terwijl hij vervolgd wordt wegens corruptie. Voor president Trump komen de verkiezingen in november, waarbij hij op de steun rekent van conservatieve christenen die willen dat de VS pal achter Israël staan.

Het was voor Trump ook een gelegenheid om als staatsman in het nieuws te komen op de laatste dag dat zijn advocaten hem moesten verdedigen in een proces over zijn afzetting. Trump toonde zich tevreden over het feit alleen al dat het vredesplan er is: “We zijn niet verkozen om kleine dingen te doen.” Maar de dag ervoor leek hij zich ervan bewust dat de kans op een doorbraak klein is: “Als het niet lukt, dan gaat het leven verder.”

De Arabische Liga wijst het vredesplan van de Amerikaanse president Donald Trump voor het Midden-Oosten af. Na eerste lezing concludeert secretaris-generaal Ahmed Aboul Gheit dat sprake is van “een grote verspilling van legitieme rechten van Palestijnen”.

In het plan is de hele stad Jeruzalem ‘de ongedeelde Israëlische hoofdstad’ en zijn door kolonisten ingenomen Palestijns gebied ook Israëlisch grondgebied. De Palestijnen zouden meer grondgebied krijgen maar het is niet duidelijk waar dat ligt. De Arabische Liga blijft de ‘Amerikaanse visie’ nauwkeurig bestuderen, aldus Gheit. “Wij staan open voor elke serieuze poging om vrede te bereiken”.

In de Palestijnse gebieden heerste al voordat Trump samen met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu zijn langverwachte visie presenteerde grote woede en die ging daarna niet weg. De Palestijnse president Mahmoud Abbas noemde het vredesplan ‘een samenzwering’.

Lees ook:

Vredesplan Midden-Oosten lijkt een-tweetje tussen Trump en Netanyahu

Vrede zal Donald Trumps vredesplan voor het Midden-Oosten op korte termijn niet brengen, maar een welkome afleiding van de politieke oorlog aan het thuisfront wel.