Kan de GGZ patiënten als Charlotte Bouwman eigenlijk wel aan?
Patiënten die de meest complexe hulp vanuit de GGZ het hardst nodig hebben, krijgen te vaak niet de juiste behandeling.
Voor de deur van het ministerie van volksgezondheid zit Charlotte Bouwman (26). Ze heeft al 21 keer een suïcidepoging ondernomen, staat al ruim achthonderd dagen op een wachtlijst en krijgt niet de juiste hulp. Hoe complexer de problemen, hoe lastiger het is om een goede behandeling te krijgen, zegt ze.
Dat geluid klinkt vaker. Van de Onderzoeksraad voor Veiligheid bijvoorbeeld die vorig jaar constateerde dat de zorg aan complexe patiënten tekort schiet. Dat ziet ook Bauke Koekkoek, crisisdienstverpleegkundige en lector onbegrepen gedrag aan de Hogeschool Arnhem en Nijmegen – en Trouw-columnist. Kan de GGZ complexe patiënten niet aan?
Dat is een verkeerde vraag, zegt Koekkoek. “Je kunt altijd mensen aan, als je maar genoeg personeel inhuurt. Je kunt patiënten opsluiten en zorgen voor een veilige situatie. Maar dan krijg je een bewakingsatmosfeer. Help je de mensen dan? Nee. De vraag is: kan je alle mensen helpen via zware zorg?”
Ja, iedereen moet geholpen worden en daar moet de GGZ beter haar best voor doen, zo luidt volgens Koekkoek het populaire standpunt. Maar iedereen helpen kan niet. “Er is zoveel diversiteit. Iemand die psychotisch is en dakloos en drugs gebruikt, kan erg opknappen van een opname. Maar dat geldt niet voor iedereen met zware problemen.”
‘De zorg kan bepaalde problemen gewoon niet oplossen’
Bij complexe patiënten is er bijna altijd sprake van meer problemen, zoals autisme, verslaving, hechtingsstoornissen en psychosen. Te vaak kijken instellingen naar hun eigen aanbod aan behandelingen in plaats van naar wat de patiënt nodig heeft.
“Bij mensen die te ingewikkeld zijn, hebben professionals de neiging te zeggen: dit is niet precies wat wij doen, maar meer iets voor instelling x of y. Zo worden complexe patiënten als een hete aardappel heen en weer geschoven. Daar zit veel onmacht onder. Als de GGZ of de jeugdzorg perfect in staat waren om iedereen te helpen, denk ik niet dat we deze discussie op deze manier zouden voeren. We moeten duidelijker maken dat de zorg bepaalde problemen gewoon niet kan oplossen. Anders wekken we valse verwachtingen en blijken mensen na lang wachten alsnog niet geholpen te kunnen worden.”
Toch is het beeld dat instellingen vanuit gemakzucht complexe patiënten doorschuiven Koekkoek te simplistisch. Soms is het domweg niet verstandig iemand op te nemen. Neem patiënten die suïcidaal zijn. Die zijn niet altijd gebaat bij opname in een instelling met meer suïcidale patiënten, want ze kunnen elkaar dieper de put in praten en de doodswens versterken. Maar er zijn ook patiënten die wel baat hebben bij opname. Oftewel: de ene suïcidale patiënt is de ander niet.
“Ik denk dat we ons minder bezig moeten houden met de vraag of er genoeg plekken zijn en meer met het vraagstuk of zware zorg het antwoord is op alle problemen.”
Blokhuis eist daden, anders grijpt hij in
Staatssecretaris Paul Blokhuis (volksgezondheid) dreigt in te grijpen als verzekeraars en ggz-instellingen niet snel met oplossingen komen voor de lange wachtlijsten voor mensen die complexe psychische zorg nodig hebben te helpen.
Als verzekeraars en instellingen zelf de wachtlijsten niet oplossen, zal het ministerie maatregelen nemen, zei Blokhuis dinsdag na hij een bezoek aan actievoerster Charlotte Bouwman. Zij zit sinds vorige week in de hal van het ministerie om aandacht te vragen voor de wachtlijsten. Kamerleden van de coalitie en de oppositie hebben haar ook bezocht.
Vandaag is een Kamerdebat over de wachtlijsten. De Tweede Kamer maakt zich al langer zorgen over de weerbarstigheid van het probleem. De politiek kan relatief weinig doen, omdat het aanbod van zorg een verantwoordelijkheid is van de zorgverzekeraars en de ggz-instellingen zelf. “Op die manier hebben we nog niet eerder geïntervenieerd, dat is echt nieuws. Ik denk ook dat de Kamer dat als zodanig zal erkennen”, zegt Blokhuis.
Lees ook:
Nee zeggen hoort ook bij het werk in de ggz
Hoe ga je om met acute psychische problematiek en de hooggespannen verwachtingen over jouw hulp? Bauke Koekkoek schrijft over zijn werk bij de ggz-crisisdienst.