Terug naar de krant

Sprinkhanen vreten Oost-Afrika kaal

Leeslijst achtergrond

Sprinkhanenplaag Kenia De invasie betekent een ongekend grote plaag voor de regio. Een zwerm eet 120.000 hectare groen op.

Leeslijst

Zwermen woestijnsprinkhanen zijn in opmars in Oost-Afrika en bedreigen de voedselvoorziening voor mensen, vee en wilde dieren. De woestijnsprinkhanen (schistocerca gregaria) zijn snel, vernietigend en taai. Een gemiddelde zwerm telt 40 tot 80 miljoen beestjes. In een dag kan die evenveel eten als tien olifanten of 2.500 mensen doen. De Keniaanse krant Daily Nation schrijft dat een zwerm 120.000 hectare groen kan opeten.

De invasie, die in Ethiopië begon in juni, betekent een ongekend grote plaag voor de regio; niet alleen richten de sprinkhanen wijdverspreid ravage aan, ook is hun opmars nog lang niet tot staan gebracht.

„Opeens was het pikdonker”, omschreef Kasao Laerat, een inwoner uit de regio Samburu in Noord-Kenia die als chauffeur het gebied doorkruist, de invasie. „We schoten in de lucht, daar houden sprinkhanen niet van en ze vertrokken weer.” In andere delen van het land ratelen inwoners met blikjes of ze schieten traangas af om de insecten te verjagen.

Met zes vliegtuigjes gaat de Keniaanse overheid daarnaast de zwermen achterna, maar vaak blijken de chemicaliën voor de besproeiing te zwak en zetten de woestijnsprinkhanen hun weg voort. Ze doen dat goeddeels op de vleugels van de wind en kunnen op die wijze gemakkelijk 150 kilometer per dag afleggen.

Lees ook klimaatverandering
Toeristen staan op de uitkijk bij de door de aanwezigheid van krokodillen gevaarlijke oversteek van gnoes door de Mara-rivier in het Keniaanse wildreservaat Maasai Mara.

Doden van eitjes

De beste manier van bestrijding is het doden van de eitjes. Daarna is het eigenlijk al te laat, zeker als ze in een zwerm vliegen. Dan zijn het er meestal te veel om ze allemaal te doden, waarna het enkele meestal toch lukt zich voort te planten.

Een sprinkhanenplaag van deze omvang vond in Kenia het laatst plaats in 1953. Zo bedreigend zijn de beestjes dat sommige Kenianen vragen om het afroepen van de noodtoestand. Want het ergste kan nog komen: de huidige sprinkhanen zijn nog niet geslachtsrijp. Krijgen ze straks de kans eitjes te leggen, dan kan een zwerm opeens twintig keer zo groot worden.

Afhankelijk van de temperatuur komen de eieren binnen tien tot twintig dagen uit. Bij het uitkomen kruipen en springen ze nog want ze zijn vleugelloos. Dan werpen ze hun huid af en laten ze vleugelknoppen groeien. Hun vleugels groeien niet volledig totdat ze hun volwassen stadium hebben bereikt. Het groeiproces laat allemaal velletjes achter die in de boom blijven hangen.

Na acht of tien weken beginnen ze groepsgedrag te vertonen en worden het kuddedieren.

‘Extreem gevaarlijk’

Sinds een aantal maanden razen ze over Djibouti, Somalië en Ethiopië en ze dreigen nu Zuid-Soedan en Noord-Oeganda binnen te vallen. In Kenia bedreigen ze nu landbouwgebieden in het oosten en rond het noordelijke stadje Meru vreten ze de akkers kaal waarop het verdovende middel qat wordt verbouwd.

Het Keniaanse BNP berust voor een kwart op de inkomsten uit landbouw.

De plaag is volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN „extreem gevaarlijk” en kan volgens leiden tot „een voedselcrisis in de komende maanden” in een regio waar al meer dan 25,5 miljoen mensen lijden onder voedselonzekerheid.

Lees ook droogte
Een vrouw wacht tot ze gas kan kopen bij een pompstation.

Klimaatverandering heeft de sprinkhanen een unieke kans geboden. Hun succesverhaal begon in 2018 toen twee grote cyclonen boven de Indische Oceaan zware regen naar de woestijn van Saoedi-Arabië brachten. De ongebruikelijke nattigheid in de regio creëerde een ideale situatie voor voortplanting en zwermen gingen oostwaarts naar Iran tot aan India. Vandaar gingen ze terug naar Jemen waar de oorlog bestrijding onmogelijk maakte. En zo breidden ze zich uit naar Afrika, waar het het afgelopen half jaar uitzonderlijk nat is geweest.

Correctie (29/1) In een eerdere versie stond dat sprinkhanen 120.000 hectare groen per dag kunnen opeten.

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 29 januari 2020.

Mail de redactie

Ziet u een taalfout of een feitelijke onjuistheid?

U kunt ons met dit formulier daarover informeren, dat stellen wij zeer op prijs. Berichten over andere zaken dan taalfouten of feitelijke onjuistheden worden niet gelezen.

Maximaal 120 woorden a.u.b.
Vul je naam in