Direct naar artikelinhoud
NIEUWSJUSTITIE

Rapport: Justitie blundert met opnemen vertrouwelijke gesprekken advocaten

Justitie blijkt veel meer vertrouwelijke gesprekken tussen advocaten en cliënten in bewaring te hebben opgenomen dan eerder vermoed.

Rapport: Justitie blundert met opnemen vertrouwelijke gesprekken advocaten
Beeld Tijmen Snelderwaard

Door programmeerfouten werkte de filtering bij telefoonprovider Telio jarenlang niet goed, waardoor naar schatting 25.000 gesprekken ten onrechte zijn opgenomen. Eerder dacht Telio dat het om ruim 3.000 gesprekken zou gaan.

Dat blijkt uit een rapport van de Commissie Telefonie voor Justitiabelen, dat ook bijzonder kritisch is op de omgang van Justitie met vertrouwelijke gesprekken vanuit gevangenissen. Die commissie was ingesteld door minister Sander Dekker (VVD) voor Rechtsbescherming, nadat eind 2018 bleek dat een vertrouwelijk gesprek tussen een advocaat en een cliënt was opgenomen en uitgeluisterd. De Nederlandse Orde van Advocaten drong vervolgens aan op onafhankelijk onderzoek.

Programmeerfouten

Gesprekken tussen advocaten en hun cliënten dienen vertrouwelijk te zijn. Daarom leveren advocaten een telefoonnummer bij Justitie aan, zodat gesprekken van gedetineerden met hun advocaten niet opgenomen worden. Door verschillende programmeerfouten blijkt dit systeem al vanaf de start in 2013 niet goed te werken. Dekker zegt in een reactie: ‘Laat ik vooropstellen dat gesprekken tussen advocaten en gedetineerden altijd vertrouwelijk moeten blijven. Dat is een van de voorwaarden om onze rechtsstaat goed te laten functioneren.’

Uit het onderzoek blijkt tevens dat Justitie ongeveer 90 procent van de telefoongesprekken van gedetineerden standaard opneemt. Dat is volgens de onderzoekers in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) dat stelt dat het opnemen van vertrouwelijke communicatie proportioneel dient te zijn.

Uit het rapport: ‘De commissie is er niet van overtuigd dat de schaal waarop in de huidige praktijk telefoongesprekken van justitiabelen worden opgenomen gerechtvaardigd is.’

Discrepantie

Ook vindt de commissie, die bestaat uit drie leden, dat dit in strijd is met de opstelling van de politieke leiding van Justitie. ‘De commissie ziet een discrepantie tussen genoemd beleid van de Dienst Justitiële Inrichtingen (om zo’n grote hoeveelheid telefoongesprekken op te nemen, red.) en brieven van bewindspersonen van het ministerie van Justitie en Veiligheid.’

Het standaard aftappen van zoveel gesprekken - eind 2018 werden 6,5 miljoen gesprekken bewaard - is volgens de commissie niet proportioneel. Daarnaast zijn er serieuze twijfels over de beveiliging van deze data, waaronder bijvoorbeeld ook de telefoongesprekken van topcriminelen als Willem Holleeder.

Het gaat om persoonlijke gesprekken die gedetineerden vanuit de gevangenis met vrienden en familie voeren. Onderzoekers stellen dat Dienst Justitiële Inrichtingen niet weet of deze gegevens veilig zijn. ‘De commissie kan geen uitspraak doen over de weerbaarheid van het netwerk of de infrastructuur. De commissie acht dit zeer zorgelijk, omdat het hier handelt om een zeer grote verzameling van zeer persoonlijke gegevens, namelijk telefoongesprekken. De verzameling bevat maar liefst ruim 6,5 miljoen opgenomen gesprekken, naast een zeer grote hoeveelheid verkeersgegevens.’