Kabinet wil investeren in duurzame economie: pleidooi voor een nieuwe groeistrategie
Het kabinet is op zoek naar een nieuwe ‘groeistrategie’. Het doel is om het milieu te sparen en toch geld te verdienen.
Om de komende twintig jaar geld te verdienen en de economie te laten groeien, moet de overheid het initiatief nemen. Dit idee formuleert Eric Wiebes, minister van economische zaken en klimaat. De afgelopen decennia werd erop vertrouwd dat het bedrijfsleven zelf voor groei zou zorgen. Wiebes: “We erkennen nu dat regie van de overheid nodig is.”
Ook al praat Wiebes namens het hele kabinet, voor een VVD’er is een pleidooi voor meer overheidsinvesteringen opmerkelijk, erkent Wiebes. “Dat was ook al zo bij het klimaatakkoord. Het is onjuist om te denken dat de markt aan vernieuwing van de economie doet. Daarvoor is de overheid nodig. Mijn partij pleitte altijd voor een kleine overheid. Maar het is nu duidelijk dat er meer geld in moet.” Het is een fundamentele verandering, meent het kabinet, die om ‘brede politieke steun’ vraagt.
In een brief aan de Tweede Kamer legt het kabinet uit waarom er meer geïnvesteerd moet worden in de economie. In een toelichting zegt Wiebes dat vooral de klimaatverandering vraagt om een andere economie en dat de overheid daarin moet sturen. Terwijl de economie verandert, moet de groei op peil blijven om voldoende geld in kas te hebben voor de kosten van publieke voorzieningen zoals de zorg en de AOW. Bovendien verwacht het kabinet dat huishoudens meer geld in de portemonnee willen zien. In de brief wijst het kabinet erop dat onder meer boeren, leraren en verpleegkundigen ongerust zijn over hun inkomen.
Zes bestemmingen
Het kabinet heeft zes belangrijkste bestemmingen voor extra geld geïnventariseerd. Meer verdienen kan volgens het kabinet door te investeren in onderwijs, scholing voor werknemers, meer uren werken per week en dus minder in deeltijd, innovatie, infrastructuur en een duurzame economie. Het kabinet denkt dat Nederland kan profiteren van de transitie naar verduurzaming van energie, landbouw en industrie. Het afval van het ene bedrijf is de grondstof in een andere sector, betoogt Wiebes. “We verknopen bedrijfstakken die voorheen geen barst met elkaar te maken hadden. Ik weet zeker dat onze buurlanden hier nog niet mee bezig zijn. We gaan ze voor zijn. Als we het goed doen, winnen wij de wedstrijd.”
De plannen zijn nog vaag. Diverse ministers gaan de ideeën uitwerken. Ook de financiering is nog een vraagteken. Voor doelen, die ieder jaar opnieuw geld vergen, zou een volgend kabinet geld op de begroting vrij moeten maken. Voor eenmalige uitgaven, zoals meer infrastructuur, zou het geld moeten komen uit een investeringsfonds dat het kabinet op Prinsjesdag aankondigde. Het kabinet wil het investeringsfonds vullen met geld dat tegen een lage rente wordt geleend op de kapitaalmarkt. Wiebes zegt dat de eerste miljarden ‘op korte termijn’ beschikbaar zijn. In februari wil het kabinet daar meer over vertellen.
Het kabinet heeft zich laten adviseren door economen, zegt de minister. “Eigenlijk wisten we wel waar meer geld nodig is. Het Centraal Planbureau en bijvoorbeeld de Oeso hebben dat regelmatig aangegeven. Nu is het lef nodig om dat werkelijk te doen.”
Een economie zonder groei, daar gelooft Wiebes niet in. “Het is elitair om te zeggen: genoeg is genoeg. Vertel dat maar eens aan iemand die twee hoog achter woont met 1500 euro netto per maand. Het is aan de komende tien kabinetten om te kiezen welk deel van het geld dat we met z’n allen verdienen naar huishoudens gaat of naar publieke voorzieningen. Voor mij is duidelijk dat we de koek, onze inkomsten, groter moeten maken.”
Zes bestemmingen voor extra geld:
. Het basis- en voortgezet onderwijs. Het kabinet wil een nieuwe manier van leren ontwikkelen waardoor kinderen al op jonge leeftijd meer kennis en vaardigheden verwerven.
. Scholing voor werknemers. Als werknemers zich blijven ontwikkelen, stijgt de arbeidsproductiviteit. De politiek praat al heel lang over wat ook wel ‘een leven lang leren’ wordt genoemd.
. Minder werken in deeltijd. Als meer mensen meer uren gaan werken, stijgen de inkomsten, is het idee. Maar daarvoor is bijvoorbeeld een andere organisatie van de kinderopvang nodig.
. Innovatie. Het kabinet wil investeringen in onderzoek en ontwikkeling stimuleren. Kunstmatige intelligentie en duurzame techniek zijn twee voorbeelden. De academische wereld en het bedrijfsleven kunnen beter samenwerken.
. Infrastructuur. Het kabinet vindt de aanleg van betere internationale treinverbindingen een optie, maar noemt geen specifieke projecten. Vernieuwende concepten voor vervoer, zoals zelfrijdende voertuigen, zijn ook een mogelijkheid.
. Duurzame economie. De transitie naar duurzame energie, landbouw en industrie is een kans, vindt het kabinet. Het gaat in de richting van een circulaire economie. Bedrijven gaan samenwerken; afval van het ene bedrijf is straks de grondstof voor een onderneming in een andere sector.
Lees ook:
Mysterieus investeringsfonds hangt boven het Binnenhof
Het nieuwe investeringsfonds van de overheid is niet voor lobby’s en hobby’s, zegt premier Rutte. Maar wat het wel wordt, is nog onduidelijk.