Direct naar artikelinhoud
ReportageMassademonstratie Parijs

Franse vakbonden hopen op een nieuwe ‘revolutie’

Een demonstrant nabij Place de Republique in Parijs tijdens één van de grootste stakingen in jaren.Beeld Getty

De eerste dag van de staking in Frankrijk tegen een hervorming van het pensioenstelsel was een succes voor de vakbonden. De acties gaan door tot maandag.

Het openbaar vervoer in Parijs werd lamgelegd, in het hele land reed alleen een beperkt aantal treinen in de spitsuren, en zo’n 40 procent van de scholen was gesloten. De grote staking tegen de hervorming van het pensioenstelsel legde Frankrijk gisteren deels plat.

Volgens de politie trokken in Parijs 65.000 mensen door de stad en brachten de demonstraties in het hele land meer dan 800.000 mensen op de been. De vakbonden publiceerden traditiegetrouw hogere cijfers (1,5 miljoen demonstranten) maar het waren er hoe dan ook veel.

Waar het in Parijs anders altijd mogelijk is om langs een vakbondsstoet over de stoep te lopen was dat nu op veel plekken onmogelijk. En op straat liepen niet alleen werknemers van de SNCF en de RATP, de veelbesproken trein- en metrobestuurders die nog altijd gemiddeld met respectievelijk 52 en 57 jaar stoppen met werken. Ook verpleegkundigen, leraren, brandweerlieden, gele hesjes en zelfs advocaten waren van de partij bij de demonstratie. 

Demonstranten op straat in Parijs tijdens één van de grootste demonstraties in het land de afgelopen tijd. Zo'n 800.000 mensen gingen donderdag de straat op.Beeld Reuters

De opkomst was van ongeveer dezelfde omvang als die van 5 december 1995. Die dag was het startsein voor acties die drie weken duurden en die de toenmalige regering van premier Alain Juppé op de knieën dwongen. Ook toen draaide de onrust om pensioenen. De bonden mikken op een herhaling van dit scenario waarin verschillende klachten – ook bij de brandweer en de politie broeit het – samenvloeien tot één grote stroom onvrede waar niets tegen bestand is. 

Of dit werkelijkheid kan worden, hangt af van de publieke opinie. Die was in 1995 op de hand van de stakers, ook al had iedereen last van de langdurige acties. Nu steunt volgens peilingen – die iedereen de komende tijd nauwgezet zal volgen – 58 procent van de bevolking de protesten. 

De bonden benadrukken dat de vooralsnog vage plannen van premier Édouard Philippe en president Emmanuel Macron niet alleen draaien om geprivilegieerde beroepsgroepen bij de SNCF en de RATP. Miljoenen werknemers zouden er op achteruitgaan met het nieuwe puntensysteem dat 42 verschillende pensioenregimes vervangt.

Oproerpolitie in Parijs tijdens rellen rond de grootste stakingen in Frankrijk in jaren.Beeld Reuters

In de Parijse proteststoet viel opnieuw de afkeer van president Emmanuel Macron op, die voortdurend een president in dienst van de rijken dan wel bankiers wordt genoemd. Nepnieuws over het staatshoofd gaat er makkelijk in. Zo zou Macron tegen een caissière hebben gezegd dat zij geen salarisverhoging nodig heeft, een gerucht waarvan het origineel is verspreid door een satirische site.

Het Élysée heeft laten weten dat Macron de ontwikkelingen ‘kalm en vastbesloten’ volgt. Achter de schermen wordt ondertussen naarstig gezocht naar persoonlijkheden die kunnen helpen om het standpunt van de regering beter aan de man te brengen. De vakbonden beschikken onder anderen over de econoom Thomas Piketty, die de hervorming ‘flessentrekkerij’ heeft genoemd.

Hélène Paterakis.Beeld Kleis Jager

Hélène Paterakis (34, treinconducteur)

“Ik kan volgens de huidige regels op mijn 58ste stoppen met werken, maar ze willen dat ik daarna nog vijf jaar doorga. Ik weet dat ze ons ‘de geprivilegieerden’ noemen, maar daar ben ik het niet mee eens, ik zie het als een compensatiemaatregel. Deze baan heeft veel nadelen: ik werk vaak onregelmatig, ook op 24 december. Voor een salaris van 1500 euro per maand, exclusief toeslagen. Al die mensen in de politiek die het allemaal zo goed weten, díe zijn pas geprivilegieerd met hun bureau, hun chauffeurs en dienstwoningen. Ik geloof echt geen moment dat het puntensysteem dat ze voorstellen eerlijker is. De waarde van een punt kan elk jaar veranderen. Het enige dat zeker is, is dat het alleen maar minder wordt, voor iedereen.”

Clara Sansonetti.Beeld Kleis Jager

Clara Sansonetti (26, jaar onderwijzeres)

“Er is geld genoeg om iedereen van een fatsoenlijk pensioen te verzekeren. Er wordt in dit land voor honderd miljard euro per jaar aan belasting ontdoken, laat ze daar eerst eens werk van maken. En waarom krijgen de rijken fiscale cadeaus van Macron? Deze hervorming komt er op neer dat mensen die het toch al niet breed hebben gehad in hun carrière nog minder krijgen. Zelf zal ik in mijn carrière nooit meer verdienen dan 2300 euro netto per maand, ik zit nu op 1800. Dat is niet veel om van te leven in een vreselijk dure regio als Parijs, en er zijn er heel veel die het met veel minder moeten doen. Dat mijn moeder straks na dertig jaar sociaal werk 1050 euro pensioen krijgt, vind ik echt een schande.”  

Annick Picard.Beeld Kleis Jager

Annick Picard (58, verpleegster)

“Ik had vorig jaar met pensioen kunnen gaan, maar ga door tot ik 62 ben. Anders was ik flink gekort en zou ik niet meer dan 1000 euro pensioen hebben. Nu wordt dat 1600, ik verdien nu - aan het einde van mijn carrière - 2400 euro netto. Als je in Parijs woont zoals ik lukt dat allemaal maar net, mijn man en ik letten heel erg op onze uitgaven. Het slechte van deze hervorming vind ik dat er geen rekening wordt gehouden met de zwaarte van het werk in de verpleging, met het vele staan en de onregelmatige werktijden. Het beste lijkt mij om het bestaande pensioenstelsel te verbeteren, door vooral de salarissen te verhogen. In dat geval kunnen werknemers ook meer premie betalen voor betere pensioenen.”

Lees ook:

Staking legt verkeer Frankrijk plat, scholen en universiteiten dicht

Donderdag staakte Frankrijk tegen de hervorming van het pensioenstelsel bij de publieke diensten. Veruit de meeste Fransen denken dat hun pensioenstelsel aan verbouwing toe is. Maar alleen een minderheid vertrouwt die klus toe aan de regering.