Direct naar artikelinhoud

Op Curaçao zwaait Sanikolas minzaam naar de demonstranten

Ook op Curaçao, een autonoom land binnen het koninkrijk der Nederlanden, is Sinterklaas zaterdag gearriveerd. En net als in Nederland wordt ook hier gedemonstreerd tegen Zwarte Piet, zij het op bescheiden schaal, ziet correspondent Kees Broere.

Sinterklaas komt aan op Otrobanda. Op Curaçao is de intocht een volksfeest waar iedereen aan meedoet. Rechts een beveiliger van de Sint.Beeld Guus Dubbelman / de Volkskrant

‘The swinging old lady’, de beroemde pontjesbrug tussen Punda en Otrobanda, heeft zich aan de kant geschoven. De doorgang over de Sint Annabaai in Willemstad ligt helemaal open voor de komst, niet per trein maar met de boot dus, van Sinterklaas. Op de kade van Otrobanda gaan de eerste borden omhoog.

Geschminkt

Voor het eerst sinds een jaar of zes kijkt Sanikolas op Curaçao niet alleen naar verwachtingsvolle gezichtjes, maar ook weer naar een protest van eilandskinderen die het tijd vinden om afscheid te nemen van Sint en zijn begeleiders, de Pieten. Die zijn hier vaak zelf al donker van huidskleur, maar lopen ook geschminkt rond.

Blauwe Pieten bijvoorbeeld. Of een goudgeel-donkere Piet op stelten. Een soort Regenboogpiet, met het gezicht in vier kleuren verdeeld. Maar ook donkere, en daarbovenop nog eens zwartgeschminkte Pieten. Zoals de Hoofdpiet, die naast het schimmeltje van de goedheiligman loopt. De Sint zelf is, als gebruikelijk, een blanke Curaçaoënaar, met nog wat extra witte tinten.

Vormen zij op dit Caribische eiland binnen het Nederlands koninkrijk een probleem? Niet voor het gemengde stel Dion en Yvonn. Hij komt oorspronkelijk van het eiland, zij uit Nederland. De vader van het opgewekte stel heeft zijn kind op de schouders gezet. ‘We spreken er geregeld over’, zegt Yvonn. ‘Eigenlijk maakt het ons niet zo veel uit hoe je het feest precies aanpakt. Schoorsteenpieten in Nederland, Zwarte Pieten op Curaçao, zo belangrijk vinden we het allemaal niet. Je doet dit voor je kinderen, die wil je gelukkig zien. En hoe doe je dat? Door duidelijk te maken dat het een feest blijft voor iedereen die het wil vieren. Iedereen.’

Een piet op Curaçao.Beeld Guus Dubbelman / de Volkskrant

Naar de pomp

Met dat laatste zijn de demonstranten tegen de Pieten het helemaal eens. Toch luidt een van hun slogans ‘Piet, bai flit’ – Piet, loop naar de pomp. Wegwezen dus. De betogers staan, net als de andere mensen die al om acht uur ’s ochtends zijn gekomen om naar de intocht te kijken, op de stoep van de Rouvilleweg, genoemd naar een Nederlandse gouverneur uit de koloniale tijd. Van de politie hebben ze een prominente plek gekregen: bij het bochtje dat de Sint zal nemen om met zijn paard naar het Brionplein te gaan.

Tyrone Brunken voert het woord namens de demonstranten. De vriendelijke man met een afrokapsel spreekt van een ‘leugenachtig’ feest. ‘Sinterklaas, Zwarte Pieten; wij vinden het echt niet meer van deze tijd. Natuurlijk gunnen we de kinderen een mooi feest. Maar waarom dopen we het dan niet om in ‘Kinderdag’? Er bestaat toch ook Moederdag en Vaderdag? Sint en Piet zijn pedagogisch niet verantwoord. Kinderen zien dan misschien geen kleur. Maar donkere kinderen worden ook hier voor ‘Zwarte Piet’ uitgescholden.’

Een donkere vrouw, wat verderop bij de stoet, vindt het stille protest weinig zinvol. ‘Zo doen wij het hier op Curaçao nu eenmaal.’ Juist dat argument steekt mensen als Brunken: ‘Het is altijd zo geweest, zeggen ze. Maar dat betekent niet dat je er altijd mee moet doorgaan. Met de slavernij was het precies zo. Die heeft honderden jaren bestaan. Zo ging dat nu eenmaal. Maar was het daarom goed? Natuurlijk niet.’

Kinderen vol verwachting in Willemstad.Beeld Guus Dubbelman / de Volkskrant

‘Slavenmentaliteit’

Met het woord slavernij raakt Brunken de kern van het protest in Willemstad. Op de borden van de demonstranten staan niet voor niets teksten als ‘slavenmentaliteit’ en ‘laat ons zelfrespect hebben’. Ook is er een verwijzing naar Tula, de zwarte man die in 1795 de eerste grote slavenopstand leidde. Een opstand die door de witte kolonisten van het Nederlands bestuur bloedig werd neergeslagen.

Inmiddels is Curaçao een autonoom land binnen het koninkrijk. De ironie wil dat die autonomie zich ook laat zien in een houding van ‘als jullie in Nederland ergens last van hebben, zoals van Zwarte Piet, hoeft dat voor ons helemaal niks te betekenen’. Wellicht ook daarom zijn er pakweg vijftig demonstranten, naast duizenden Curaçaoënaars langs de weg die het allemaal prima vinden, hun ‘ouderwetse’ intocht.

Als de Sint bijna bij het bochtje is, houdt zijn paard stil ter hoogte van de in stilte protesterende demonstranten. Politieagenten zetten zichzelf en hun fietsen tussen de schimmel en de omhoog gestoken borden. Ongemak, maar van agressie is van beide kanten geen sprake. De Sint neemt de tijd om te doen wat hij zo goed kan. Hij wuift, minzaam. Ook naar de betogers.

En zo verliepen de intochten in Nederland

Zo’n 25 duizend bezoekers waren in Apeldoorn waar Sinterklaas per stoomtrein in Nederland arriveerde. De Sint werd daar vergezeld door roetveegpieten. Hier, en ook in de meeste andere plaatsen, verliep de intocht (relatief) rustig, al waren er hier en daar wel protesten. We hielden een liveblog bij. Lees hier de ontwikkelingen terug.

Demonstranten in Willemstad.

De Zwarte Pietendiscussie

Wie zijn die mensen die niet alleen meer racistisch schelden op sociale media, maar ook de straat op gaan om met geweld en dreigementen op te komen voor Zwarte Piet? En hoe heeft het zover kunnen komen?

Nu de publieke omroep is overgestapt op de roetveegpiet, stopt Peter Lambert – na twaalf jaar – als hoofdpiet van Castricum. ‘Ik dacht direct: het is klaar, het is over.’

In steeds meer gemeenten doet de roetveegpiet zijn intrede bij de sinterklaasintocht. De schoorsteenvariant van Zwarte Piet verschijnt vooral in steden, en in enkele dorpsgemeenten. Bij die laatste brandt het bestuur zijn handen er niet aan: dan komt het besluit van lokale comités.