Turkije kan niet zomaar alle IS’ers het land uitzetten

Turkije is begonnen met het terugsturen van westerse jihadisten naar hun land van herkomst. Een Amerikaan, een Duitser en een Deen zijn maandag door Turkije uitgeleverd aan de autoriteiten van hun land. Deze week volgen er nog zeven Duitsers en op korte termijn zijn ook een aantal Ieren en Fransen aan de beurt. 

Vorige week kondigde Turkije al aan dat het maandag zou beginnen met het deporteren van westerse IS-strijders en andere terreurverdachten. Het is nog niet bekend wanneer de eerste Nederlandse Syriëgangers aan de beurt zijn, maar Turkije zegt dat de deportatie zal gebeuren in overleg met de betrokken landen. 

Logistieke onderneming

Wanneer een verdachte wordt uitgeleverd aan Nederland gaat dat per vliegtuig, zegt Wim de Bruin, persvoorlichter van het Landelijk Parket. “De marechaussee reist mee vanwege de beveiliging.”

Het uitleveringsproces is een logistieke onderneming. De marechaussee haalt de Nederlandse verdachten op in het buitenland en de escorts voeren bij aankomst eerst een kennismakingsgesprek met de verdachten. De medewerkers van de marechaussee fouilleren de verdachte, en inspecteren de bagage. Daarna gaat de verdachte op het vliegtuig naar huis.

“Op Schiphol worden de verdachten aangehouden en dan gaat strafrechtelijke vervolging van start”, zegt De Bruin. “De zaak van die persoon wordt behandeld door de rechtbank in Rotterdam.”

‘Wat moet ik met jullie terrorist?’

Hoe zit het met de Syriëgangers van wie de Nederlandse nationaliteit onlangs is ingetrokken? Turkije zegt dat het ook die verdachten zal terugsturen, ook al erkennen die landen hen niet meer als hun staatsburgers. “Landen kunnen niet zomaar de nationaliteit van ex-terroristen intrekken en van Turkije vragen om voor hen te zorgen”, zei de Turkse minister van binnenlandse zaken, Suleyman Soylu, eerder deze maand. “Wat moet ik met jullie terrorist?”

Hoogleraar Immigratierecht Peter Rodrigues van de Universiteit van Leiden zegt dat terreurverdachten van wie de Nederlandse nationaliteit is ingetrokken niet zomaar naar Nederland kunnen. “Zij moeten beschikken over een geldig reisdocument en toestemming hebben van het ontvangende land”, stelt hij. “En bij intrekking van een nationaliteit wordt tegelijkertijd een inreisverbod opgelegd. Bovendien mogen luchtvaartmaatschappijen alleen passagiers meenemen die ook naar binnen mogen.”

Toch kan Turkije alsnog voormalige Nederlandse terreurverdachten terugsturen. Zo kan het land een vliegtuigmaatschappij, waarschijnlijk een die onder invloed staat van de regering, onder druk zetten om een verdachte mee te nemen naar Nederland. In zo’n geval stelt Turkije Nederland voor een voldongen feit, meent Rodrigues. “Er ontstaat dan een ongemakkelijke situatie, waarin de verdachte in een soort limbo verkeert: hij mag er niet in en kan ook niet terug.” 

Niemandsland

Die situatie tekende zich maandag af bij de Turks-Griekse grens. Volgens Turkse media zou de Turkse grenswacht een  IS-strijder hebben uitgezet bij de bufferzone tussen beide landen. De Turken weigerden hem terug te nemen en de Grieken om hem op te nemen. Turkse media toonden beelden van een man, die in een niemandsland met zijn handen wrijvend op zijn hoofd niet weet wat hij moet doen of waar hij heen moet. 

Als een terreurverdachte zonder Nederlandse nationaliteit in Nederland arriveert, zal het OM de zaak onderzoeken, stelt De Bruin. “Als het gaat om iemand die internationaal staat gesignaleerd, wordt hij gearresteerd.” 

Lees ook: 

Wat gebeurt er met de kinderen uit IS-gebied als ze hier zijn?

Nederland moet de kinderen van IS-vrouwen terughalen, oordeelt de rechter, hun moeders niet. Wat gebeurt er precies met die kinderen? Vijf vragen en antwoorden.

Kinderen uit IS-gebied halen is de enige mogelijkheid om ze in veiligheid te brengen

Kinderen mogen niet de dupe worden van de keuzes van hun ouders, oordeelde de rechter maandag. Door ze in Koerdische kampen te laten zitten, gebeurt dat wel.

Nederland zet zich schrap voor terugkeer IS’ers na Turks dreigement

Ankara waarschuwt Europa: maandag zetten we jullie IS-strijders en hun familie op het vliegtuig. Om hoeveel Nederlandse strijders het zou gaan, is niet bekend.