Dat Belit Onay de nieuwe burgemeester is van Hannover, is om verschillende redenen opmerkelijk
Belit Onay (38) is sinds zondagavond de nieuwe burgemeester van Hannover. Dat is om verschillende redenen opmerkelijk. In de eerste plaats omdat hij in tegenstelling tot zijn voorgangers geen SPD’er is, maar vooral vanwege zijn migratieachtergrond.
Met de aanstelling van Belit Onay komt een einde aan maar liefst 73 jaar sociaaldemocratisch burgemeesterschap in de hoofdstad van de Duitse deelstaat Nedersaksen. Onay is van de Groenen en Hannover, een stad met ruim 500 duizend inwoners, is daarmee na Freiburg, Darmstadt en Stuttgart de vierde grote stad die geregeerd wordt door de partij die in de landelijke peilingen met rond 20 procent van de stemmen de tweede partij is achter de CDU. Al valt natuurlijk nog te bezien of de Groenen zo’n percentage bij verkiezingen ook daadwerkelijk behalen.
Maar vooral is Onay, die in de tweede verkiezingsronde nipt won van een CDU-kandidaat, de eerste grootstedelijke burgemeester in Duitsland met een migratieachtergrond. Hij is het kind van Turkse gastarbeiders en zelf een gelovige moslim, al benadrukte hij in zijn campagne dat zijn geloof een privézaak is die politiek geen rol speelt. Onay groeide op in de voormalige mijnbouwstad Goslar, ook in Nedersaksen, waar zijn uit Istanboel afkomstige ouders een restaurant hadden.
Op school was hij een gretige leerling. Hij ging naar het gymnasium en toen rechten studeren in Hannover. Zijn grote hobby, basketbal, past bij zijn rijzige postuur. Als scholier werd hij lid van de SPD, de partij van zijn toenmalige politieke voorbeeld Sigmar Gabriel, de eveneens uit Goslar afkomstige sociaaldemocraat en ex-vicekanselier die onlangs al zijn politieke ambten neerlegde.
Grimmig klimaat
De reden dat Onay zich voor politiek begon te interesseren, vertelt hij in interviews, was een trieste. In 1993 pleegden extreemrechtse daders een brandaanslag in Solingen, een industriestad in het Ruhrgebied, die vijf Turkse immigranten het leven kostte. Samen met de dagenlange racistische aanvallen op een vooral door migranten bewoonde flat in het Oost-Duitse Rostock-Lichtenhagen, in 1992, veroorzaakte de aanslag in Solingen destijds tijdelijk een voor migranten grimmig klimaat.
De ouders van Onay voelden zich daarna niet veilig meer in Duitsland en overwogen een terugkeer naar Turkije. Daar zagen ze uiteindelijk toch van af, tot grote opluchting van hun zoon. Als student stapte hij als sociaaldemocraat over naar een aan de CDU gelieerde christendemocratische studentenbeweging en pas daarna, in 2008, naar de Groenen. Sinds 2011 zit hij voor die partij in de Nedersaksische Landdag.
De burgemeestersverkiezing won Onay vooral omdat hij ‘verandering’ belichaamt, meer dan de CDU-kandidaat, een zeventiger die bij Volkswagen had gewerkt. Zijn belangrijkste inhoudelijke belofte is het terugdringen van het autoverkeer in de binnenstad. Hannover, zwaar gebombardeerd in de Tweede Wereldoorlog, is een van de vele West-Duitse steden die lijden onder de gevolgen van het in de jaren zestig moderne denken over ruimtelijke ordening. Oftewel: snelwegen en kolossale betonnen viaducten, dwars door de binnenstad.
Onay wil ‘burgemeester van alle inwoners van Hannover zijn, onafhankelijk van waar ze vandaan komen.’ Hij maakt zich, zo schrijft hij op zijn website, zorgen om de druk die de ‘ruk naar rechts’ op de Duitse samenleving uitoefent. Hij wil de sociale kloof die hij ook in zijn stad waarneemt dichten, wil dat mensen weer met elkaar praten in plaats van over elkaar. Zijn eigen eerste stap in de goede richting, verraadde hij aan Der Spiegel: geen koptelefoon meer dragen in de metro.