Fascinerende podcast over onbevredigende rechtspraak in Deventer moordzaak

Kun je een moord plegen en zelf gaan geloven in je onschuld? Die vraag stelt Carin Smolders van dagblad de Stentor in een podcast over de Deventer moordzaak: het slepende onderzoek naar de betrokkenheid van boekhouder Ernest Louwes bij de moord op de rijke weduwe Jacqueline Wittenberg in 1999.

Even daarvoor liet ze horen hoe Louwes, die als uitvoerder van het testament een motief had, door de uitspraak van het Hof heen praat. „Nee, mevrouw, dat heb ik niet”, zo verstoort hij de bewezenverklaring. „Nee, ik ga niet mee.” Vanuit zijn tenen buldert hij het uit: „Verdomme!”

Zo klinkt een onschuldige die veroordeeld wordt, denk je dan. Geen wonder dat hij een hele schare believers achter zich heeft, opiniepeiler Maurice de Hond voorop. Die schoof in zijn particuliere onderzoek zelfs iemand anders de schuld in de schoenen, de klusjesman die hem met succes aanklaagde wegens smaad. In de podcast komt De Hond uitgebreid aan het woord, maar mag hij dus van rechtswege niet de naam van zijn verdachte noemen.

De vierdelige podcast duurt in totaal 66 minuten. Geen true crime-vermaak, maar een toegankelijk college over forensisch onderzoek en juridische praktijk, begeleid door stemmig pianospel. Hoewel de Stentor de belangrijkste spelers voor de microfoon krijgt, mist het geheel diepgang: dit had beter over tien afleveringen uitgesmeerd kunnen worden. Richard Eikelenboom, de dna-expert die in 2004 met een novum kwam, bleek zo loslippig dat er vast meer uit hem was te krijgen. Hij ontdekte Louwes’ dna op Wittenbergs blouse. Dat kan daar alleen met geweld op gekomen zijn, meent hij nog steeds. Louwes moest vanwege dat nieuwe feit terug de cel in, terwijl hij vrijgelaten was wegens een ondeugdelijke geurproef.

Dus tóch, denk je na Eikelenbooms overtuigende uitleg. Maar dan krijgt opeens advocaat Knoops het woord. Hij haalt experts aan die menen dat de sporen ook bij een boekhoudkundig overleg op de blouse terecht kunnen zijn gekomen. Dat zou Louwes bij een herziening alsnog kunnen vrijpleiten.

Kwestie van waarschijnlijkheden

Deze voortdurende ondergraving van theorieën die eerder nog zo geloofwaardig gebracht werden, maakt deze podcast zo intrigerend. De Stentor toont dat rechtspraak weliswaar gedreven wordt door wetenschap, maar dat de uitkomst geen keurig rijtje voldongen feiten hoeft op te leveren. Of zoals advocaat-generaal Aben uitlegt: „Bewijs is natuurlijk altijd een kwestie van waarschijnlijkheden. Zelfs als tien getuigen zeggen dat ik iemand heb doodgeschoten, dan nog kunnen die tien getuigen allemaal liegen of zich vergissen. Toch worden veel mensen veroordeeld op basis van één of twee getuigen.”

Tegelijk toont een rechercheur zich deemoedig over zijn afgekeurde geurproef: „Bij gerede twijfel, moet je iemand niet veroordelen, wat hij ook heeft gedaan.” In ‘wat hij ook heeft gedaan’ zit het rechtsstatelijke geweten: spreek schuldigen vrij als het bewijs niet deugt. Met Louwes kan het omgekeerde aan de hand zijn: een mogelijk onschuldige die het bewijs tegen zich heeft. In 2009 kwam Louwes vrij na het uitzitten van zijn straf. Wat de uitkomst van een eventuele herziening zal zijn, blijft ook na deze podcast nog een raadsel.