Verbazing over Ruinerwold? Kijk eerst naar de isolatie van je eigen gezin

We kunnen natuurlijk met enige verbazing vanaf de Buitenhuizerweg te Ruinerwold naar de boerderij turen waar het allemaal is gebeurd. Of verwonderd ‘The Wolfpack’ consumeren, de film over de zes broers die in volledige afzondering in een appartement in Manhattan opgroeiden – pa deed de boodschappen en ma verzorgde het onderwijs.

Maar misschien is het veel beter deze extremen te zien als waarschuwing aan onszelf. “Want heel véél gezinnen hebben in Nederland steeds minder contact met de buitenwereld”, zegt socioloog Henk de Vos. “We zien aan de ene kant dat gezinnen kleiner worden, maar ook dat ouders hun kinderen steeds minder met anderen in contact brengen. Dat is waar de zorgen over moeten gaan.”

Minder bezoek

Het Sociaal en Cultureel Planbureau  onderzoekt elke vijf jaar de staat van het Nederlandse gezin. “En sinds de jaren zeventig al zien we dat gezinnen minder bezoek ontvangen, en minder op bezoek gaan. Dat is volgens mij een duidelijke indicatie voor isolatie. Niet zo extreem weliswaar als in Ruinerwold of Manhattan, maar wel iets om voor te waarschuwen.”

Volgens De Vos is er veel vergelijkend onderzoek gedaan naar gezinnen met veel contacten en gezinnen die geïsoleerder functioneren, en daaruit blijkt volgens hem dat een sociaal-arm leven de kans op gedragsstoornissen en depressies op latere leeftijd vergroot. “Zoek de interactie op, zou ik bepleiten, vooral ook buiten het gezin. Leer kinderen spelen met anderen, communiceren, conflicten oplossen. Daar ligt de vorming voor het latere leven, veel minder binnen de muren van de eigen woning.”

Extreem geval

Wat zijn de consequenties als dit in een extreem geval als in Ruinerwold helemaal niet gebeurt? “Het is ontzettend moeilijk daar iets van te zeggen”, zegt kinder- en jeugdpsychiater Menno Oosterhoff. “We kennen natuurlijk het voorbeeld van het wolfskind van Aveyron, dat in 1800 in de bossen van Frankrijk werd aangetroffen. Het heeft nooit leren praten, omdat het in zijn jeugd eenvoudigweg niet met mensen in aanraking is gekomen. Dan zak je wel door een absolute ondergrens.”

Anders bleek het gesteld met verwaarloosde kinderen uit de tehuizen van de Roemeense dictator Ceaușescu. “Zij deden het na plaatsing in een pleeggezin juist opvallend goed, omdat ze toch een minimum aan aandacht en contact hadden ontvangen. Wat dat betreft ben ik vaak verbaasd over de veerkracht van sommige kinderen, terwijl anderen die juist helemaal niet hebben.”

Aan de Rijksuniversiteit Groningen kan kinder- en jeugdpsychiater Pieter Hoekstra de voorbeelden van sterk geïsoleerde kinderen ook op één hand tellen. “Als er al onderzoek wordt gedaan naar deze gevallen, worden de resultaten niet gedeeld omdat ze vanwege de kleine hoeveelheid zaken niet te anonimiseren zijn. Als ik lees dat het zich afspeelde in een kelder in Oostenrijk, weet ik genoeg.”

Maar daarnaast kunnen volgens hem de omstandigheden binnen de isolatie ook zo verschillend zijn. Was het kind al vanaf zijn geboorte geïsoleerd, of zoals in Ruinerwold vanaf zijn puberteit? “Dat scheelt enorm in de ontwikkeling. Ook de vraag of kinderen in die kleine wereld trauma’s als mishandeling meemaakten, of zoals op Manhattan gezellig Sanskriet leren. Waren zij daar alleen, of met veel broertjes of zusjes?” Het doet er volgens Hoekstra allemaal toe. “Ik denk echt dat niemand weet hoe de kinderen van Ruinerwold er over vijf of tien jaar voorstaan. Dat moet je als deskundige dan ook durven zeggen: we weten het gewoon níet.”

Lees ook: 

In Zwolle dachten ze dat Anna Maria een wolfskind was

Anna Maria Jennaert, die in mei 1700, anderhalf jaar oud, op klaarlichte dag werd ontvoerd werd 17 jaar later totaal verwilderd aangetroffen op het platteland rond Zwolle. Zij was het enige wolfskind dat Nederland heeft gekend, al kreeg ze die naam pas later. In haar tijd heette ze wilde deerne of wildinne.