Als een ezel tussen twee hooischelven vroeg ik me vorige week af op welke kop ik zou klikken. Koos ik voor de krantenkop van het Algemeen Dagblad? „Streep door gehate wet rol verpleegkundigen”. Of zou ik vallen voor het nieuwsbericht van RTL? „Omstreden wetsvoorstel verpleegkundigen van de baan.”
Vorig jaar, toen u nog jong en onschuldig was, zou u uw schouders hebben opgehaald over zo’n vraag. Maar intussen weet u wel hoe belangrijk je woordkeuze online is: je digitale profiel hangt ervan af en daarmee je reputatie, je toegang tot diensten en uiteindelijk je lot. „Streep door gehate wet” of „wetsvoorstel van de baan”: het lijkt lood om oud ijzer. Maar voor je reputatie is zo’n klein verschil cruciaal. Als je op koppen gaat klikken, moet je daarom (1) zorgvuldig afwegen in welk discours je belandt of (2) verdomde goed uitkijken wat je doet.
Op het Noorderlicht Festival in Groningen zag ik zojuist het project Recognized/Not Recognized van kunstenaar Coralie Vogelaar. Uit de databestanden van internationale persagentschappen heeft ze 850.000 nieuwsbeelden verzameld: foto’s en films van de tien meest opzienbarende gebeurtenissen uit de laatste vijf jaar. Daaruit heeft ze steeds twee beelden bij elkaar gezocht die weliswaar sprekend op elkaar lijken, maar toch cruciaal in perspectief verschillen, zoals twee vergelijkbare krantenkoppen met uiteenlopende woordkeuze.
Toegestroomde fotografen en filmers bekijken een gebeurtenis al gauw vanuit honderden hoeken en standpunten. Schiet de een de gevallen dictator van voren, dan schiet de ander hem van opzij. Via persagentschappen belanden hun verschillende beelden bij redacties, die er een paar uitkiezen. De kijkers kiezen en delen die beelden vervolgens wel of niet.
Vogelaar heeft uitgezocht welk van twee vergelijkbare beelden het meest wordt geselecteerd. Een miniem verschil in standpunt blijkt de grootst mogelijke impact te hebben: er zijn razendpopulaire beelden en impopulaire. Foto 1 van de gevallen dictator wordt miljoenen keer gedeeld, foto 2 nauwelijks. Vooral de diagonaal doet ertoe. Diagonale lijnen en clair-obscur: fotocomposities die doen denken aan klassieke meesterwerken uit de schilderkunst zijn het meest in trek.
Weet je dit eenmaal, van die diagonaal, dan kun je als fotograaf populaire foto’s op bestelling maken. En datzelfde geldt voor het schrijven: weet je op welke woorden het fanatiekst wordt geklikt, dan gebruik je alleen nog die woorden. Dat is precies hoe de laatste jaren een levendige handel is ontstaan in software die de massa, de meute, hoi polloi, naar je teksten lokt. Analyseer je lezers! Dan kun je aan ze verdienen!
Maar hier komt een ander project in zicht. Dat van The Cloaking Company. Het project beschermt je tegen zulke rattenvangers van Hamelen. Er wordt online verschrikkelijk met je gesold, er worden beelden en meningen op je losgelaten om bij je in de smaak te vallen. En als je per ongeluk klikt op het impopulaire en het afwijkende, dan krijg je daar last mee. Gelukkig schiet The Cloaking Company je te hulp.
Het project van de Nederlandse ontwerper Tijmen Schep biedt tools waarmee je de tegenpartij voor de gek kunt houden, zodat je een nette reputatie opbouwt. Zo heeft de Company opgewekte woorden verzameld waarmee je aan algoritmes kunt duidelijk maken hoe leuk en gezellig je bent. En hoe stabiel. Zonder psychische klachten, kinderwens of andere suboptimale kenmerken. „Lieve algoritmes, ik ben een gelukkig mens, ik houd van beleefdheid tolerant vasthoudendheid minzaam invloedrijk ziel liefdadigheid verbaast gemak #superenergiek…”
Je kunt The Cloaking Company je tweets laten testen op optimisme. Je kunt je dataprofiel laten oppoetsen en suggereren dat je alleen naar opgewekte liedjes luistert. Je kunt je Facebook profiel laten vervangen door dat van George Clooney, zodat je verzekeringskosten omlaag gaan. Positiviteit uitstralen is de beste verdediging. En nu deze week bekend is geworden dat Apple onze ip-adressen naar China stuurt, is het handig te weten dat The Cloaking Company een tool heeft waarmee je zelfs het Chinese kredietsysteem op je hand kunt krijgen.
Zo krijgen kunstenaars en commentatoren greep op de gevolgen van ons gedrag. De systemen razen door, maar de kunstprojecten zitten ze op de hielen. Je kunt besluiten geen vertrouwen te hebben in de afloop van deze race, maar je moet verdomde goed uitkijken niet al te negatief over te komen. Houd goed in de gaten op welke knop je drukt. Je kunt natuurlijk kiezen voor (1) en een streep zetten door het gehate democratisch tekort in de samenleving. Of je kun net als ik kiezen voor (2) sterke woorden persoonlijke groei welvaart kus bruisend. Hoera.