Onderzoek: Stikstofplan van het kabinet gaat niet ver genoeg
Den Haag
Dit blijkt uit onderzoek van Wageningen Environmental Research, dat op initiatief van het Wereld Natuur Fonds is uitgevoerd. Sinds de Raad van State eind mei een streep zette door het Programma Aanpak Stikstof (PAS), zoekt het kabinet verwoed naar maatregelen om de stikstofuitstoot in te perken. Donderdag gaat het daarover in debat met de Tweede Kamer.
Het onderzoek brengt voor het eerst in kaart hoe de ruim 160 beschermde Nederlandse natuurgebieden (Natura-2000) gebukt gaan onder neerdalend stikstof. In meer dan 70 procent van de kwetsbare natuur is er een stikstofoverschot; gemiddeld krijgen de gebieden eenderde meer te verstouwen dan wenselijk. Om dit te verhelpen is een halvering nodig van de binnenlandse stikstofproductie, om ook te compenseren voor overgewaaide stikstof uit het buitenland.
Door hoge concentraties stikstof rukken bramen, berkenbomen, grassen en brand-netels op en raken kwetsbare plantensoorten in de verdrukking. De grootste bron van stikstof is ammoniak uit de veehouderij.
In de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie is grote onenigheid ontstaan over de bestrijding van de stikstofcrisis, waardoor de bouw op veel plaatsen is stil komen te liggen. Zo vindt D66 dat de veestapel moet worden gehalveerd vanwege de hoge stikstofdepositie door de landbouw (ruim 40 procent van het totaal), terwijl de VVD de boeren belooft dat er geen dier af hoeft en technologische oplossingen afdoende zijn.
Met die laatste suggestie maken de onderzoekers korte metten. Theoretisch kunnen oplossingen zoals luchtwassers en een andere veevoer-samenstelling de stikstofuitstoot in de landbouw met bijna eenderde verlagen, maar in de praktijk zijn de oplossingen kostbaar, moeilijk te implementeren en zetten de onderzoekers vraagtekens bij de effectiviteit ervan.
landelijke maatregelen
Met de conclusie dat in de provincies gemiddeld 45 procent van de stikstofdepositie uit de landbouw van buiten de eigen provinciegrenzen komt, temperen de onderzoekers de verwachtingen omtrent de eerder deze maand gepresenteerde kabinetsplannen. Het uitkopen van boeren met verouderde stallen nabij Natura-2000-gebieden, zoals de adviescommissie van Johan Remkes heeft voorgesteld, zal hierdoor maar weinig effect hebben. ‘Meer landelijke maatregelen’ in de veehouderij zijn nodig, schrijven de onderzoekers.
Voor hun rapport maakten zij gebruik van de stikstofberekeningen van het RIVM, die vorige week door het CDA en boeren in twijfel werden getrokken. Daar is geen enkele reden toe, zeggen RIVM en andere deskundigen. Op basis van het jongste onderzoek zegt stikstofexpert Jan Willem Erisman van het Louis Bolk Instituut dat voor alle sectoren – landbouw, vervoer en industrie – nu generieke maatregelen nodig zijn. ‘Boven het hele land hangt een deken van stikstof, die moet kleiner.’
Een woordvoerder van landbouwminister Carola Schouten kan nog niet in detail reageren op het rapport, dat maandag wordt verspreid. Hij wijst erop dat het kabinet naast een gebiedsgerichte aanpak ook inzet op diverse landelijke maatregelen in de landbouw, op versneld natuurherstel en mobiliteitsmaatregelen. ‘Het wordt een breed pakket.’
De onderzoekers bekeken ook wat de effecten zijn op stikstof van de door Schouten verlangde kringlooplandbouw. Ze laten zien dat de minister veel rigoureuzer te werk moet gaan. Pas als er voortaan geen stikstofdragend veevoer (zoals soja) meer wordt geïmporteerd, wordt de benodigde stikstofreductie van 50 procent gehaald. Het gevolg is dat dan nog maar voor de helft van de dieren voer beschikbaar is. <
