Iraanse president waarschuwt: blijf weg uit de Golf

De Verenigde Staten en Iran hebben dit weekeinde een stekelige dialoog in het openbaar gevoerd, waarbij dreigementen werden afgewisseld met meer verzoenende woorden. De Amerikanen kondigden vrijdagavond laat aan dat ze extra troepen naar Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten sturen naar aanleiding van de verwoestende aanval vorig weekeind op de belangrijkste Saoedische olie-installatie. Volgens de VS en Saoedi-Arabië zit Iran hier achter.

Tegelijk onderstreepte minister van Buitenlandse Zaken Pompeo zondag dat de Amerikanen erop uit zijn oorlog te vermijden. De extra manschappen voor de Golf-regio, hooguit enkele honderden militairen, zijn bedoeld voor „afschrikking en verdediging”, zei Pompeo tegen Fox News. Als dat niet voldoende is, zou president Trump niet aarzelen „de noodzakelijke acties te ondernemen”, dreigde hij, zonder in te gaan op de aard daarvan.

Iran blijft in alle toonaarden ontkennen dat het achter de aanvallen in Saoedi-Arabië zit. Het hoofd van de luchtmacht van de Iraanse Revolutionaire Garde, generaal Amir Ali Hajizadee, zei dit weekeinde dat een aanval op Iran zou kunnen rekenen op een „vernietigend antwoord”.

Iran onderstreepte ook dat het niet alleen staat. Zaterdag liet een andere hoge Iraanse militair weten dat de Iraanse marine in de nabije toekomst oefeningen zal houden met Rusland en China in de Arabische Zee en de Indische Oceaan.

Pompeo zei op zijn beurt dat president Trump en hij deze week tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York zullen proberen meer landen achter zich te krijgen voor het harde sanctiebeleid van de VS tegen Iran. Ook Saoedi-Arabië hoopt meer landen tot een krachtiger opstelling jegens Iran te bewegen.

Veel landen, ook EU-staten, staan niet te trappelen om zich achter de VS of Saoedi-Arabië op te stellen, omdat ze vinden dat de huidige spanningen tussen de VS en Iran vooral zijn te wijten aan Trumps eenzijdige terugtrekking uit het internationale nucleaire akkoord van 2015 en de harde sancties die de VS sinds vorig jaar hebben opgelegd aan Iran. Zij houden liever vast aan het akkoord met Teheran.

De Iraanse president Hassan Rohani, die ook naar New York wil komen, riep zondag tijdens een toespraak bij een militaire parade van de Revolutionaire Garde en het reguliere leger, buitenlandse mogendheden op „weg te blijven” uit de Golf-regio. „Buitenlandse troepen kunnen problemen en onveiligheid voor onze mensen en onze regio veroorzaken.” In het verleden waren buitenlandse interventies volgens hem vaak rampzalig uitgepakt, een nauw verholen verwijzing naar de rol van met name de Amerikanen.

Vredesvoorstel

Tegelijk kondigde Rohani aan dat hij in New York een vredesplan voor de Golf-regio wil presenteren. Bijzonderheden daarover verstrekte hij echter niet. Uit Teheran kwamen zondag tevens berichten dat Iran op het punt stond de in beslag genomen olietanker Stena Impero, die onder Britse vlag vaart, binnen enkele uren vrij te geven. Ook dit zou kunnen worden uitgelegd als een gebaar van goede wil van Iran.

De Jemenitische Houthi’s, die steun krijgen van Iran en als enigen de aanval met drones en raketten op de Saoedische olie-installatie hebben opgeëist, kwamen zondag met een vredesvoorstel. Zij boden aan verdere aanvallen op Saoedi-Arabië te staken, als de Saoediërs ophouden met bombardementen op de door de Houthi’s gecontroleerde gebieden.

In een reactie stelde de VN-gezant voor Jemen, Martin Griffiths, dat „het belangrijk is deze gelegenheid te benutten” om het geweld in Jemen te verminderen.