Blij met het gebaar en besef van de ernst van de situatie, maar kritisch op de belangrijke details. Dat is de reactie van Monique Hawkins, een van de Nederlandse krachten achter The 3 Million, een beweging van EU-burgers in het Verenigd Koninkrijk, op het Nederlandse wetsvoorstel om tijdelijk en beperkt een dubbele nationaliteit toe te staan voor Brexit-gedupeerden. „Ik denk dat veel Nederlanders woonachtig in het Verenigd Koninkrijk hier gebruik van maken als er echt een No Deal-Brexit komt”, zegt Hawkins, al meer dan dertig jaar woonachtig in het VK en gehuwd met een Britse man.
Hawkins en The 3 Million praten al lange tijd met de Britse en Nederlandse politiek over de positie van EU-burgers na de Brexit. Ze ontmoeten bezoekende Nederlandse politici, hebben contacten met Nederlandse diplomaten en troffen ook koning Willem-Alexander vorig jaar tijdens het staatsbezoek aan het VK. Hun wensen en zorgen zijn in Den Haag dus welbekend. De noodwet voor Brexit-gedupeerden vloeit daar deels uit voort.
No Deal is niet het enige scenario
Toch gaat het wetsvoorstel niet ver genoeg, vindt Hawkins. „Het geldt alleen bij een No Deal, terwijl er ook onzekerheid ontstaat als er wel een Brexit-akkoord komt.” EU-burgers kunnen in het VK settled status aanvragen. Dan behouden ze hun oorspronkelijke nationaliteit maar hebben ze wel recht op een permanente verblijfsvergunning. De rechten gaan minder verder dan bij de Britse nationaliteit, zegt Hawkins. „Je verliest je settled status als je vijf jaar buiten het VK verblijft. Je kunt dus mogelijk niet je bestaan hier hervatten als je een tijd in Nederland hebt gewoond om te studeren of mantelzorg te verlenen”, zegt ze. „In dat geval zou een dubbele nationaliteit uitkomst bieden.”
De noodwet behandelt niet alle Brexit-gedupeerden gelijk, aangezien er niets geregeld wordt voor Britten die in Nederland wonen. Aanvankelijk was het wel de bedoeling dat ook zij gebruik konden maken van de regeling. Uiteindelijk kwam de Haagse politiek daarop terug. „Ik werd erop gewezen dat veel Britten in Nederland ontstemd zijn. Zij vinden dat er zo een ongelijke situatie wordt gecreëerd, zegt Hawkins. Over die boosheid wil Hawkins niet te veel zeggen. Ze verwijst naar het persbericht van The 3 Million. Daarin schrijven de activisten dat „onze Britse vrienden in Nederland hun EU-burgerschap staan te verliezen. Voor hen is dat een catastrofe.” Hawkins kiest haar woorden zorgvuldig: „Het is erg fijn dat de Nederlandse politiek besluit te handelen. Ik zie dit wetsvoorstel als een mooie eerste stap. Laat ik het zo zeggen.”