Oorlogsretoriek

Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA) liet er zondag in Buitenhof geen misverstand over bestaan: de aanpak van zware misdaad is nu topprioriteit. Een narcobrigade moet als het aan de minister ligt straks de georganiseerde misdaad zware slagen toebrengen. Dat zal gepaard gaan met meer bevoegdheden voor inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Zo mag privacywetgeving „niet een schild worden voor criminelen”, aldus Grapperhaus. Andere ‘onorthodoxe maatregelen’ worden niet uitgesloten. Kortom, de war on drugs lijkt begonnen.

Het is precies de reactie die criminoloog Marc Schuilenburg eerder deze maand in NRC „voorspelbaar” noemde. Het alarmisme is na de moord op advocaat Derk Wiersum begrijpelijk en terecht, de oorlogsretoriek daarentegen hysterisch. „Met repressie alleen win je geen oorlog”, waarschuwde Schuilenburg. Naast de wet en wapenstok gaat het ook om het winnen van de hearts and minds in de zogeheten ‘zwijgwijken’, buurten waar bewoners diep wantrouwen koesteren tegen de politie. Daar maken beleidsmakers zich in dit tijdsgewricht niet populair mee, erkent de criminoloog, maar het hoort bij effectieve misdaadbestrijding.

Want weten opsporingsdiensten wel wat er in die wijken speelt? Hoeveel rechercheurs zijn bijvoorbeeld het Tamazight machtig, de Berberse taal die door veel Europese Marokkanen wordt gesproken? Een moeilijk te leren taal omdat die nauwelijks is gestandaardiseerd – het duurt jaren voordat een rechercheur zo’n taal onder de knie krijgt. (In navolging van Bas Heijnes overtuigende pleidooi voor geesteswetenschappen: hoezo alfastudies ‘pretstudies’, het is een kwestie van nationale veiligheid.)

Dergelijk gebrek aan kennis en andere expertise zou gecompenseerd kunnen worden door bijvoorbeeld allochtone agenten sneller te laten doorstromen naar de recherche. Het nadeel van eenzijdig samengestelde opsporingsdientsen wordt in de strijd tegen de ‘mocro-maffia’ nu pijnlijk zichtbaar; in tegenstelling tot wat de gepopulariseerde term suggereert is de onderwereld een toonbeeld van diversiteit.

Allemaal achterstallig onderhoud dat nu overgecompenseerd wordt met de roep om ‘onorthodoxe maatregelen’. Maar voorkomen blijft beter dan genezen, om een verschrikkelijk cliché te gebruiken. De bewoners van de zwijgwijken kun je niet belasten met de aanpak van zware misdaad, dat is onredelijk en bovendien levensgevaarlijk. Wel kun je ze de tools geven om preventief te handelen. Een mooi voorbeeld is het project Onwijze Moeders, opgestart door buurtmoeders en een wijkagent in Delfshaven om de veelvoud aan problemen (van drugs tot radicalisering) in hun wijk aan te pakken, met de jeugd als focus. Een succesformule, want het initiatief wordt nu in meerdere wijken in Rotterdam toegepast.

Het klinkt minder stoer dan de war on drugs, duurzaam is het wel.