Direct naar artikelinhoud
liveblogAlgemene Beschouwingen

Live beschouwingen – Rutte zwijgt over Wildersproces, PVV-leider dient motie van wantrouwen in

Nadat de coalitie en oppositie gisteren hun zegje over de regeringsbegroting van dit jaar hebben kunnen doen, is het vandaag de beurt aan Mark Rutte. Tijdens de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen zal hij namens het kabinet reageren. Volg het hier live.

Het kabinet tijdens dag twee van de algemene politieke beschouwingen in de Tweede Kamer.Beeld Freek van den Bergh

Live

  1. Fin

    Het debat nadert zijn einde, en daarmee is het laatste bericht van dit liveblog ook een feit. Hartelijk dank voor het lezen en tot de volgende Algemene Beschouwingen!

  2. Asscher snapt jubelstemming niet

    Asscher onttrekt zich aan het kumbaya-sfeertje in de Kamer, net als Wilders eerder. Hij had liever echte beloftes gezien van het kabinet in plaats van complimenten voor de rustige toon. 'Voor mij gaat politiek over strijd. (...) Ik begrijp de tevredenheid niet.'

  3. Debatberg wordt kleiner en kleiner

    Klavers oproep om de lange lijst met geplande debatten in te korten vindt zijn weerklank. Zowel Dijkhoff (VVD) als Heerma (CDA) gaan kijken welke door hun fracties aangevraagde debatten best kunnen worden vergeten. Khadija Arib is een gelukkig Kamervoorzitter: de berg uitstaande debatten was haar een doorn in het oog.

    Kamervoorzitter Khadija Arib en Premier Mark Rutte tijdens de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen. Beeld ANP
  4. Wilders zegt vertrouwen op

    De fractievoorzitters mogen nog een keer achter het spreekgestoelte plaatsnemen voor hun tweede termijn. Wilders kondigt alvast een motie van wantrouwen aan tegen Rutte, tenzij de premier eindelijk op het strafproces tegen de PVV'er wil ingaan.

    We weten allemaal hoe dat gaat aflopen, zegt Jesse Klaver. De premier zei duidelijk dat hij niet wilde reageren. Kun je niet beter meteen een motie van wantrouwen indienen?

    Prima idee, antwoordt Wilders. Hij schrapt zijn verzoek richting de premier en dient onmiddellijk een motie van wantrouwen in. Daarover wordt later op de avond gestemd.

    Wilders' eerste motie van dit soort is het zeker niet: begin dit jaar zegde hij voor de 25ste keer zijn vertrouwen op in een politicus of kabinet.

  5. Asscher wint Debatprijs 2019

    Lodewijk Asscher is volgens het Nederlands Debat Instituut de beste debater van deze Algemene Beschouwingen. Daarmee sleept hij voor het tweede opeenvolgende jaar de Debatprijs 2019 binnen.

    'Uit het hoofd hield Lodewijk Asscher een herkenbaar en meeslepend verhaal dat goed te volgen was. Tijdens zijn interrupties was hij slim in het kiezen van zijn woorden en handig op zoek naar samenwerking', aldus juryvoorzitter en directeur van het debatinstituut Roderik van Grieken.

    Het Instituut was verder enthousiast over de toon van het debat. 'Er werd goed en serieus naar elkaar geluisterd en gekeken naar waar er samengewerkt kon worden. Het debat was soms stevig maar zonder de onaangenaam harde toon van vorige jaren.'

    Van de nieuwkomers noemt het Instituut Rob Jetten als lichtpuntje. 'Ontspannen, met goede vragen en veel kennis van zaken speelde hij een belangrijke rol in het debat.' 


    Beeld Freek van den Bergh
  6. Rutte voorziet problemen met België

    Voordat de indruk ontstaat dat Rutte overal in meebuigt: ook hij kent zijn grenzen. Zo legt hij hier aan SGP en CDA uit waarom hij niet direct enthousiast is over het idee om kunst terug te halen uit Rusland en het Plakkaat van Verlatinghe tentoon te stellen voor een groot publiek. De fracties hebben wat dingetjes over het hoofd gezien:

  7. Rutte zwijgt over proces-Wilders

    Het debat wordt persoonlijk als het proces-Wilders ter sprake komt. De leider van de PVV wil dat Rutte zich uitspreekt over de mogelijke bemoeienis met het proces door ambtenaren op het ministerie van Justitie en Veiligheid, maar de premier weigert dat zolang het proces nog loopt. 'Ik kan niet in een strafzaak worden gedwongen.' 

    Wilders overweegt daarna om per hoofdelijke stemming een uitspraak van de premier af te dwingen, maar ziet daar na overleg met zijn collega's vanaf. Hij gaat het nu vanavond proberen via een motie. 

  8. Debat Instituut: Geladen taalgebruik door Wilders

    Wilders maakt in zijn interrupties gebruik van krachtig taalgebruik, stelt het Nederlands Debat Instituut: 

    'Met sterke frames ondersteunt hij zijn verhaal, zoals de zin dat je 'de islamitische leer niet kunt misbruiken, want zo is de leer nu eenmaal'. Zo zegt Wilders met weinig woorden dat de problemen op islamitische scholen geen incidenten zijn, maar dat er sprake is van een langdurig en structureel probleem. Hiermee creëert hij de noodzaak voor zijn oplossing: de oproep om die scholen direct te sluiten.'

  9. Rutte komt Klaver tegemoet

    Opnieuw maakt Rutte een oppositielid blij. Rutte zegt Jesse Klaver dat het kabinet een GroenLinks-voorstel wil overnemen om structureel 26 miljoen euro uit te trekken voor nieuwe jeugdzorgklinieken. Jongeren met complexe problemen moeten daar met spoed passende hulp kunnen krijgen. Dit tot grote vreugde van Klaver:

  10. Rutte zinspeelt op extra onderwijsgeld

    Daar is het blokje waar Lodewijk Asscher de hele dag op heeft gewacht: het onderwijs. Meteen wordt hij blij verrast met de toezegging van Rutte om 'te bezien of voor 2020 nog extra incidenteel geld' kan gaan naar het oplossen van het lerarentekort. Maar, zegt hij: eerst moeten de sociale partners in het onderwijs een cao afsluiten. Anders blijft het geld dat het kabinet eerder al beschikbaar stelde op de plank liggen.

    Die laatste opmerking zint Asscher niet. 'Je kunt niet eerst een cao afsluiten en dan moeten hopen dat er een beetje extra geld bij komt.' Minstens 580 miljoen euro is volgens de PvdA'er nodig om de loonkloof in het onderwijs te dichten. Aan het noemen van bedragen is Rutte nog niet toe. Eerst die cao, dan pas de poen.

  11. Baudet krijgt z'n uitnodiging

    Rob Jetten stoort zich aan hoe Wilders en Baudet over vluchtelingen praten. De D66'er kent een Syrisch gezin in zijn eigen gemeente waarvan de drie kinderen studeren om 'een bijdrage te kunnen leveren aan de toekomst van Nederland'. Ga samen met mij bij ze langs, zegt hij Baudet, die eerder nog werd overgeslagen door Rutte en Wilders.

  12. Wilders en Baudet willen Syriërs terugsturen

    Om de woningnood te verlichten, stellen Wilders en Baudet voor om de Syrische statushouders terug te sturen. Dat levert volgens Wilders zo 50.000 sociale huurwoningen op, terwijl voorkomen wordt dat de statushouders een Nederlands paspoort krijgen. Terugsturen kan makkelijk, vult Baudet de PVV'er aan - volgens hem worden 'in sommige delen van Syrië minder moorden gepleegd dan in Amsterdam'.

    Terugsturen 'kan echt niet op basis van een politiek debat', antwoordt Rutte. Eerst moeten de verantwoordelijke instanties Syrië aanmerken als veilig land. Zo lang dat niet gebeurt, stuurt hij geen Syrische vluchtelingen terug. 'Dit moet uiterst zorgvuldig gebeuren. Dat past bij onze taak om op een fatsoenlijke manier onderdak te bieden aan echte vluchtelingen.'

    'Echt absurd', vindt Baudet dat. Hoezo geen politieke beslissing nemen? Dit is toch een democratie? 'U vormt de regering van dit land. Doe eens wat!'

  13. 'Kabinet volkomen de weg kwijt'

    In het blokje over de beruchte stikstofuitspraak eist Jesse Klaver garanties van de premier. Kan hij uitsluiten dat Nederland natuurgebieden 'opheft' om zo via een achterdeurtje aan de regels te voldoen? Het opheffen is helemaal niet aan de orde, probeert Rutte hem gerust te stellen. Bovendien is het vreselijk moeilijk om een natuurgebied aan te wijzen. Meer dan dat krijgt Klaver niet los: Rutte wil de commissie-Remkes niet voor de voeten lopen.

    Dan staat Marianne Thieme op. De leider van de Partij voor de Dieren eist dat Rutte zich niet hult in 'Haags flauwekul' en het boetekleed aantrekt voor het optuigen van het afgeschoten Programma Aanpak Stikstof (PAS). 'Volgens mij hebben we een aantal jaar geleden gezocht naar een oplossing', reageert Rutte. 'Die oplossing is niet houdbaar. En dat moeten we oplossen.'

    Thieme blijft erbij dat het kabinet 'volkomen de weg kwijt is'. Ze verwijst naar een uitspraak van minister Cora van Nieuwenhuizen, die 'een list wilde verzinnen' om Lelystad Airport ondanks de stikstofuitspraak alsnog open te krijgen. Daarmee bedoelde ze geen letterlijke list, zegt Rutte nu. Wat zijn partijgenoot probeerde te  zeggen is dat het kabinet 'maximaal creatief' moet zijn.

  14. Debat Instituut: bij vlagen harde interrupties

    Net als gisteren gebruikt Wilders zijn interruptie om in te gaan op de menselijke gevolgen van beleid, ziet het Debat Instituut.

    'Stop eens met denken in macrotermen', zegt Wilders. 'Geef nu eens antwoord van mens tot mens', stelt hij vervolgens. Hiermee dwingt hij Rutte weg te gaan van vage antwoorden en met een gericht antwoord te komen. Door in een debat te wijzen op wat iemand retorisch doet, iets wat Asscher eerder vandaag ook deed, dwing je de tegenpartij op een andere en concretere manier te antwoorden.'

  15. Ruttes sprezzatura

    Typisch Rutte, constateert het Debat Instituut naar aanleiding van onderstaande debatjes met Wilders en Baudet. 'De minister-president staat nu al meer dan 3 uur onafgebroken vragen te beantwoorden en kritiek te pareren. Wat vooral opvalt is dat Rutte dit met een schijnbare moeiteloosheid doet. Dit wordt wel sprezzatura genoemd. Het laat plezier, een losse omgang met de materie en tegelijkertijd een sterke beheersing van de inhoud zien: hoe hij uitleg dat er allerlei voorzieningen zijn waar deze mevrouw misschien geen gebruik van maakt. En natuurlijk 'kunnen we samen deze mevrouw even bellen om te zien wat er mis gaat'.  Hier vaart Rutte volledig op zijn verbale souplesse en ontsnapt hij aan het frame dat Wilders probeert te schetsen.'

  16. ...En Baudet mag niet mee

    Nabrandertje nog van het zojuist ingeplande huisbezoek dat Wilders en Rutte samen gaan afleggen: Thierry Baudet wil ook mee.

    Maar dat mag dus niet.

  17. Wilders en Rutte gaan op huisbezoek...

    Geert Wilders manifesteert zich vandaag meer dan wie ook als de strijder voor de koopkracht. Hij leest een mail voor van een chronisch zieke mevrouw die rond moet komen van 40 euro per week en niet eens geld heeft om haar medicijnen te kopen. 'Wat moet ik nou aan die mevrouw vertellen? Hoe help ik haar?'

    Rutte erkent dat het ingewikkeld is. 'Dan zouden we in haar portemonnee moeten duiken. 40 euro is wel heel weinig. Komt het door schulden? Daar werken we aan. Maakt die mevrouw gebruik van alle voorzieningen die er zijn? Ik ben geneigd om die mevrouw met z'n tweeën even te bellen.'

    'Die handschoen neem ik graag op', zegt Wilders. 'Maar zij is niet de enige.' Hij zoekt het in iets anders. 'Laten we het eigen risico in de zorg afschaffen!'

    Dat vindt Rutte wel heel rigoureus: 'Stel dat we zo'n gesprek met die mevrouw hebben. Dan wil ik graag weten hoe het zit met haar bijstand. Maakt ze ook gebruik van de bijzondere bijstand? Maar ik kan niet zomaar het eigen risico afschaffen. Dat is een miljardenoperatie.'

    Wilders: 'Laten we naar die mevrouw toe gaan. Zonder journalisten.'

    Rutte: 'Goed idee. Gaan we doen.'

  18. Rutte wil de kip met de gouden eieren niet dood – of zoiets

    Woensdag stond in het teken van de ommezwaai in de coalitie – premier Rutte voorop – in het denken over belastingheffing voor het bedrijfsleven. Vorig jaar moest het bedrijfsleven nog beschermd, nu gaan de belastingen omhoog. De oppositie vindt dat een prima ontwikkeling, maar wil nog wat verder doorpakken. PvdA-leider Asscher heeft zijn oog al laten vallen op de verlaging van de winstbelasting in 2021. Is de minister-president bereid om ook die te te schrappen?

    Nou nee, zegt Rutte, waarop hij zich tot zijn eigen hilariteit verslikt in een metafoor:

  19. Wilders: ‘Doe eerst iets aan de koopkracht’

    Nu valt toch ook Wilders Van der Staaij bij. Ook hij is niet enthousiast over het fonds, maar om een andere reden: ‘Laat het kabinet eerst eens iets doen aan de koopkracht.’ 

    Dat lokt ook Asscher naar voren: ‘Het is kwetsbaar om het hier over miljarden voor een fonds te hebben, terwijl de koopkracht achterblijft. Begrijpt de premier dat dat raar overkomt op heel veel mensen? Dat het niet rechtvaardig overkomt?’

    Rutte kiest hier de bekende vlucht naar voren: ‘We gaan het allemáál doen! We werken aan de koopkracht. Er is een forse lastenverlichting voor 2020, ter waarde van 3 miljard euro. De lastenverzwaring uit de crisisjaren is daarmee uit de cijfers. Maar we willen ook iets doen aan het verdienvermogen van het land op de lange termijn. We moeten het allebei doen.’

  20. Van der Staaij vreest de teloorgang van Het Fonds

    Nogmaals SGP-leider Kees van der Staaij, die als enige in de Kamer zijn bedenkingen heeft bij het investeringsfonds dat het kabinet wil optuigen. Heeft de politiek wel genoeg zelfdiscipline om met zo’n fonds om te gaan, zoals verslaggever Yvonne Hofs betwijfelt? En wordt zo’n ‘Jozeffonds’ (naar de verstandige, spaarzame onderkoning van Egypte) niet heel snel slachtoffer van een Babylonische spraakverwarring?

  21. Kijkwijzers vliegen Rutte om de oren

    Net als politiek verslaggever Ariejan Korteweg maakte Lodewijk Asscher een kijkwijzer om Ruttes optreden bij de Beschouwingen te kunnen doorzien:

    Twitter bericht wordt geladen...

  22. Debat Instituut: timing is belangrijk

    Bijna alle fractievoorzitters ondervragen Rutte over de bezuinigingen op de politie de afgelopen jaren, ziet het Debat Instituut:

    ‘Een aantal dingen zijn dan belangrijk om op te letten. Op de eerste plaats: wie is de eerste die het punt op tafel legt. Die heeft namelijk het voordeel dat hij degene is die het punt agendeert. Die persoon loopt ook het minst het risico dat hij of zij in herhaling valt. In dit geval was dat Wilders.

    ‘Het tweede belangrijke is of de interruptie past in de betooglijn van de eerste dag van de Beschouwingen. Dat doet Asscher het beste. Die was gisteren consequent op twee punten aan het hameren: meer investeren in onderwijs en meer investeren in politie. Zijn interruptie is op dit punt is dan ook logisch. Er lijkt een strategie achter te zitten.

    ‘En er is ook altijd iemand die te laat komt met de interruptie. Op het moment dat alles eigenlijk al door iedereen is gezegd. In dit geval is dat Lilian Marijnissen. Rutte wimpelt haar dan ook simpel en resoluut af. En geeft de mededeling dat hij niet nog een keer gaat herhalen wat hij al een paar keer gezegd heeft. Kortom: timing is belangrijk bij interrupties!’

  23. ‘Ik snap de heer Krol werkelijk niet’

    ‘Ouderen worden bestolen door dit kabinet’, valt Henk Krol (50Plus) de premier aan op de dreigende pensioenkortingen. Maar met zijn plan om de rekenrente te verhogen haalt Krol het hele pensioenstelsel onderuit, verdedigt Rutte zich. ‘Ik snap de heer Krol werkelijk niet.’

  24. SGP bezorgd over investeringsfonds

    Net als gisteren lijkt Kees van der Staaij (SGP) de enige aanwezige te zijn die zich zorgen maakt over de gevolgen van het geplande investeringsfonds voor de staatsschuld. Is het niet verstandiger om die verder terug te brengen, voordat slechte tijden aanbreken?

  25. ‘XTC-slikkende jongere verantwoordelijk’

    De premier wijst, zoals justitieminister Ferdinand Grapperhaus vaker doet, op de verantwoordelijkheid van ‘de individuele jongere van 18 of 19 jaar die naar een dancefeest gaat en een pilletje neemt’ voor het groeiende probleem met de op drugsverkoop draaiende georganiseerde misdaad.

    Laten we reëel zijn, werpt D66-fractievoorzitter Rob Jetten tegen. ‘Kijk naar de war on drugs in Amerika’, zegt hij. Die oorlog heeft het drugsprobleem ook niet weten weg te nemen. ‘Er zal altijd vraag en aanbod zijn. Laten we daar onze ogen niet voor sluiten.’

  26. ‘Rutte scherp in zijn beantwoording’

    Net als gisteren analyseert het Nederlands Debat Instituut voor de Volkskrant de retorische prestaties van de politici. In zijn reactie op Wilders laat Rutte direct de kracht zien van een goed gestructureerd betoog, aldus het Instituut:

    ‘Op Wilders’ interruptie stelt Rutte dat hij op drie verschillende lagen antwoord gaat geven. Hierdoor laat hij aan de ene kant zien dat hij goed geluisterd heeft maar ook oog heeft voor de grote lijn. Dit doet Rutte even later ook bij een andere interruptie waar hij stelt dat hij met een expliciet antwoord komt. Zo laat je zien dat je de vraag van de tegenpartij serieus neemt.’

  27. Asscher: extra rechercheurs nodig

    Na Wilders spreken ook Gert-Jan Segers (ChristenUnie) en Klaas Dijkhoff (VVD) hun zorgen uit, zij het in iets andere bewoordingen dan de PVV’er. Dijkhoff is bang dat Nederland, als de eerste schrik wegebt, niet de maatregelen neemt die nodig zijn om herhaling te voorkomen. 

    Rutte steunt het betoog van zijn partijgenoot, maar zegt ook dat er ‘al veel gebeurt’ om in slechte wijken achter de voordeur te kijken en zo de problemen bij de wortel aan te pakken. Volgens PvdA-leider Asscher is het alleen met extra politiecapaciteit mogelijk om met de georganiseerde misdaad af te rekenen. ‘Het is een feit dat er te weinig rechercheurs zijn.’

    Rutte erkent dat er te weinig capaciteit is, maar zegt ook dat zijn kabinet nu al extra investeert in de politie. ‘Ik ga hier nu niet ineens allerlei toezeggingen doen.’

  28. Wilders: ‘Marokkaans gif’ in samenleving

    Net als veel van de fractievoorzitters gisteren begint Mark Rutte met een woord over de moord op Derk Wiersum. ‘Je verstand staat erbij stil’, zegt de premier. ‘De moord op Derk Wiersum heeft ons allemaal diep geraakt. Ik hecht eraan op deze plek, in het hart van onze democratische rechtsstaat, om de nabestaanden van Derk Wiersum heeft veel kracht toe te wensen.’ Het onderzoeken van de toedracht heeft de hoogste prioriteit, zegt Rutte. ‘We moeten ons hier met volle macht en kracht tegen verzetten.’

    Mooie en oprechte woorden van de minister-president, interrumpeert Wilders. Maar er is wel wat meer aan de hand. ‘Is de regering eigenlijk nog wel het gezag in grote delen van Nederland? (...) Bent u nog wel de baas? Of is het die mocromaffia die de baas is?’

    Ja, zegt Rutte: wij zijn het gezag. ‘Maar de tegenstander, de vijand, de georganiseerde criminaliteit, maakt het ons niet makkelijk.’ Het is een complex probleem en de oplossing is er een van de lange adem, aldus de premier. ’Maar we zullen de strijd winnen. Dat is absoluut mijn overtuiging.’

    Marokkaanse Nederlanders komen helaas te vaak voor in de verkeerde lijstjes, erkent Rutte op vervolgvragen van Wilders over de oorzaak van de problemen, maar Nederland heeft volgens hem geen ‘Marokkanenprobleem’, zoals Wilders zegt: het is alleen de mocromaffia. Wilders beschuldigt hem er daarop van de waarheid te miskennen. Volgens de PVV-leider is de samenleving aangetast door ‘Marokkaans gif’.

  29. Eerste dag: de VVD domineerde

    Op de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen deed het CDA zijn best om uit de schaduw van de VVD te treden. De partij loopt zich warm om ooit weer groter te worden dan de VVD en de liberalen zullen met ontzag kijken naar de assertiviteit van Wopke Hoekstra. Toch was het opnieuw de VVD die gisteren het debat bepaalde.

  30. Pais en vree op het Binnenhof

    Afgaande op de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen (APB) van gisteren is de heilstaat nabij. Vandaag vindt het tweede deel van de rituele dans plaats, en daarna wordt alles anders – als je de woorden van de fractieleiders moet geloven.

    ‘Het algehele beeld dat oprijst: coalitie en oppositie, het zijn begrippen uit een andere tijd. Dit is de dag voor complimentjes over en weer, voor samen de schouders eronder, voor een constructieve opstelling en uitgestoken vingers die nog net geen hand zijn.’

    Premier Mark Rutte tijdens de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen. Beeld Sem van der Wal
  31. De methode-Rutte: elastiek en loftrompet

    Het wordt een lange dag voor premier Mark Rutte, die namens het kabinet de plannen voor het komend jaar moet verdedigen. Wat is het instrumentarium dat hem zo schijnbaar moeiteloos overeind houdt? Met welke handigheidjes doorstaat hij deze lange debatdag? Politiek verslaggever Ariejan Korteweg stelde een kijkwijzer op.