Direct naar artikelinhoud
NieuwsMyanmar

Crystal meth uit Myanmar, het land dat in noodvaart uitgroeit tot ’s werelds grootste drugsproducent

Een brandweerman in de My­an­ma­rese stad Rangoon houdt het vuur onder controle van een enorme berg drugs die wordt vernietigd. Beeld Ye Aung THU / AFP

Myanmar is in de afgelopen jaren uitgegroeid tot ’s werelds grootste producent van synthetische drugs. Volgens de Verenigde ­Naties overspoelen de methamfetaminepillen en crystal meth – verstopt in theeverpakkingen – in ‘alarmerende hoeveelheden’ het ­Aziatische continent. Overheden ­weten zich geen raad hoe de drugsepidemie te bestrijden.

Decennialang golden de noordoostelijke heuvels van Myanmar als walhalla van de wereldwijde heroïne- en opiumproductie. Op weidse papavervelden die zich uitstrekten rond rurale dorpen werkten boerengezinnen er tegen schamele lonen. Maar de criminelen achter de Aziatische drugsindustrie zijn van koers veranderd: ze zetten nu groot in op de productie van synthetische drugs. Methamfetamine, een krachtige variant op ‘normale’ amfetamine. Veel verslavender, veel winstgevender, en vooral: veel moeilijker te bestrijden dan de opiumindustrie.

Volgens Jeremy Douglas, die namens de Verenigde Naties onderzoek doet naar de georganiseerde criminaliteit in Zuidoost-Azië, zijn de ontwikkelingen ongekend. Myanmar produceert inmiddels jaarlijks voor bijna 60 miljard euro aan pillen en crystal meth. Ter vergelijking: dat is drie keer zoveel als wat Nederland naar schatting aan synthetische drugs produceert. ‘Zo’n explosieve groei van een drugsmarkt hebben we nog nooit ergens ter wereld meegemaakt’, aldus Douglas. ‘Alles gaat zo snel, dat Aziatische landen worstelen met de vraag hoe ze dit kunnen bestrijden.’

In Azië is vorig jaar in totaal 120 ton methamfetamine in beslag genomen, ruim drie keer zoveel als in 2013. De vangsten zijn geregeld spectaculair wat betreft omvang. Zo trof het leger van Myanmar vorig jaar in een verlaten huisje in het stadje Kutkai 30 miljoen pillen en bijna tweeduizend kilo crystal meth aan, alles bij elkaar goed voor bijna 50 miljoen euro aan straatwaarde. Maar ook zo’n enorme vangst doet de prijs op straat van drugs niet stijgen, hetgeen erop wijst dat hier slechts het topje van de ijsberg werd blootgelegd.

De regio Shan

Het gebied waar de nieuwe drugsindustrie zich concentreert, is de staat Shan in het noorden van Myanmar. Al sinds de Tweede Wereldoorlog is het berucht vanwege etnische conflicten en de florerende drugshandel. Het was vanaf de jaren zeventig ’s werelds grootste leverancier van heroïne, totdat de papavervelden van Afghanistan die dubieuze eer in de jaren negentig overnamen. Shan staat met doorsijpelgebieden west-Laos en noord-Thailand bekend als de ‘gouden driehoek’.

De regio was een tijdje relatief rustig. Maar rond 2010 kwam daar verandering in. Om complexe redenen laaiden oude gevechten weer op. De regio verviel in een nieuwe fase van zijn voortslepende burgeroorlog. Omstandig­heden die perfect bleken voor een hernieuwde opkomst van de drugsindustrie, zij het in een andere gedaante.

Hoewel de drugsboeren nog altijd jaarlijks voor zo’n 9 miljard euro aan heroïne produceren, hebben synthetische drugs haar al lang en breed overvleugeld. Er zijn geen uitgestrekte boerderijen voor nodig, geen grote groepen werkkrachten die het land bewerken en de criminelen zijn niet gebonden aan een seizoen waarbij het klimatologisch ook nog moet meezitten. Bovendien zijn de moderne laboratoria veel efficiënter. Je kunt ze in elke schuur installeren en al even snel weer ontruimen. De grondstoffen zijn gemakkelijk vanuit het nabijgelegen China het land in te smokkelen.

De regio Shan
De regio Shan

Kristalvorm en pillen

De methamfetaminen kennen twee verschijningsvormen: de zogeheten ‘yaba’ pillen en crystal meth. Yaba (‘gekke pil’) is vooral bedoeld voor de regionale markt. De rode en roze tabletten bevatten naast methamfetamine een hoge dosis cafeïne, waardoor gebruikers lange tijden wakker kunnen blijven. Aanvankelijk werd het veel gebruikt door boeren en vrachtwagenchauffeurs die lange uren moesten draaien, maar het middel is ook als partydrug inmiddels alom aanwezig. In Shan gaan ze voor 10 eurocent per stuk over de toonbank.

Het veel duurdere crystal meth – methamfetamine in kristalvorm – is voornamelijk voor de export bedoeld naar welvarende landen, zoals Japan, Nieuw-Zeeland en Australië.

De drugs gaan in theeverpakkingen de grens over. Welke groepen precies betrokken zijn bij de handel, is moeilijk te achterhalen. Volgens een recent rapport van de VN gaat het om een complexe samenstelling van ‘trans­nationale georganiseerde criminele organisaties’. Voor de export naar Australië en Nieuw-Zeeland zijn er ook Australische motorbendes bij de handel betrokken. Zo werd in 2017 in Melbourne bij drie motorgangsters 119 kilogram crystal meth uit Myanmar aangetroffen.

Maar ook buurlanden van Myanmar ondervinden de gevolgen van de veranderende werkelijkheid. De Bengaalse minister van Binnenlandse Zaken, Assaduzaman Khan, sloeg in februari alarm over de ontstane drugsepidemie in Bangladesh. Volgens de minister zitten honderdduizenden burgers aan de methamfetamine. ‘Het hele land is overspoeld met yaba-pillen, zelfs scholieren en studenten zijn eraan verslaafd.’ Bangladesh voert inmiddels een zerotolerancebeleid, wat in de praktijk betekent dat dealers en gebruikers geregeld door de politie worden doodgeschoten in vermeende ‘vuurgevechten’.

Volgens de VN is dat juist niet de manier om de problematiek te bestrijden. De organisatie pleit voor het ‘decriminaliseren’ van de gebruikers en de verslaving bij hen als gezondheidsprobleem te zien. Dat is op dit moment verre van het geval in de Aziatische landen. Zo staat er in Myanmar bijvoorbeeld vijf jaar gevangenisstraf op het bezitten van één yaba-pil.

De VN stellen dat de Aziatische landen zich meer moeten concentreren op de georganiseerde criminaliteit die achter de industrie schuilgaat. Dat kan alleen als het probleem bij de wortel wordt aangepakt: de instabiele staat Shan.

 Wat doet methamfetamine?

Methamfetamine, in kristalvorm ook wel bekend als crystal meth, ‘ice’ en ‘tina’, is de drugssoort waarmee scheikundeleraar Walter White in de tv-serie Breaking Bad zijn imperium verovert. Op de Nederlandse markt komt crystal meth relatief weinig voor, al wordt het in de gay-scene wel als partydrug gebruikt. De effecten lijken op die van amfetamine, maar zijn veel krachtiger. Gebruikers ervaren in eerste instantie een euforisch gevoel, verhoogd libido, extra energie en meer zelfvertrouwen. Bij slikken houden de effecten 6 tot 12 uur aan, bij roken tot wel 24 uur. Daarna volgt de terugslag, die kan bestaan uit slaapproblemen, angst, agressie, paranoia en depressie. Op lange termijn is de drugs vernietigend voor het lichaam. Het leidt tot een rottend gebit, een hoge bloeddruk en schade aan het hart en de hersenen.