Wie wil na de liquidatie van advocaat Derk Wiersum nog een kroongetuige verdedigen?

‘De moord op Wiersum is niet gericht tegen de kroongetuige die hij verdedigde, maar tegen de hele advocatuur’, zegt strafpleiter Peter Plasman. ‘Hiermee zijn alle grenzen weggevallen. Je vraagt je af: is het volgende slachtoffer weer een advocaat, een rechter of een officier?’

Plasman, die verschillende keren samen met Derk Wiersum in een strafzaak stond, noemt deze liquidatie ‘een nog dieper dieptepunt’ dan dat van de broer van de kroongetuige, vorig jaar maart. ‘Dit is geen wraakactie tegen één persoon; deze liquidatie is functioneel.De opdrachtgever zegt feitelijk: advocaten, doe het niet, sta geen kroongetuigen meer bij. Dat kost je je leven.’

Bart Stapert, de oud-kantoorgenoot die tot vorig jaar samen met Derk Wiersum kroongetuige Nabil B. verdedigde, is woensdagochtend door de politie bij zijn huis opgehaald en in een beveiligingstraject opgenomen. Na de wraakmoord op de broer van de kroongetuige zei Stapert in een interview met de Volkskrant: ‘Iedereen kon opeens een doelwit worden.’ 

Gebrek aan beveiliging

Er is veel discussie over de vraag waarom Wiersum nauwelijks werd beveiligd. Volgens collega en goede kennis Jillis Roelse wilde hij dat zelf niet. ‘Derk wilde geen Schwarzenegger-type in zijn buurt. Hij zei: ik ben niet alleen advocaat, ik ben ook mens. Hij wilde gewoon door de stad kunnen fietsen.’ Maar betrokkenen bij het strafproces rond de kroongetuige menen dat het Openbaar Ministerie (OM) Wiersum van de noodzaak van beveiliging had moeten doordringen.

Emeritus hoogleraar strafrechtsvergelijking Peter Tak zegt dat Nederland de verharding van de ondermijnende criminaliteit de afgelopen tien jaar niet in de gaten heeft gehad. En dat was niet eens zo moeilijk geweest, zegt Tak: ‘Er zijn niet zo vreselijk veel spelers op dat terrein die elkaar naar het leven staan en zo hun positie willen verbeteren.’ Volgens Tak ‘moeten we onze onnozelheid laten schieten’.

Het OM kon woensdagmiddag nog niet reageren op vragen over de veiligheid van Derk Wiersum en die van de aanklagers in het proces rond de kroongetuige, die de voortvluchtige Ridouan T. heeft aangewezen als opdrachtgever van een reeks liquidaties. De aanklagers zijn woensdagochtend vermoedelijk, net als Stapert, in een beveiligingstraject ondergebracht. 

Vorig jaar werden, na publicaties over de bende rondom Riouan T., ook twee misdaadjournalisten van staatswege beveiligd. Het OM heeft journalisten eerder verzocht in liquidatiezaken geen namen van officieren meer te noemen, ‘omdat we overal rekening mee houden’. 

Gevolgen ‘enorm’

In opdracht van minister Grapperhaus van Justitie heeft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) woensdag enkele uren na de dood van Derk Wiersum een speciaal team samengesteld dat voortaan de veiligheid onderzoekt van advocaten, agenten, officieren en rechters die zijn betrokken bij het onderzoek naar Ridouan T., en ‘mogelijk’ ook naar die van misdaadjournalisten. Grapperhaus wil nog niet zeggen of de overheid is tekortgeschoten in deze zaak. ‘Dat moet worden onderzocht.’

Deken Evert Jan Henrichs van de Amsterdamse Orde van Advocaten zegt onlangs ‘een of meerdere meldingen’ te hebben ontvangen van advocaten die zich niet veilig voelen. Voor dat soort meldingen bestaat een protocol, maar ‘dat stamt uit een tijd waarin de huidige gebeurtenissen niet denkbaar waren’.

De gevolgen van de moord op advocaat Derk Wiersum zijn ‘enorm’ voor het gebruik van kroongetuigen, zegt strafadvocaat Kerem Canatan, die zeventien jaar nauw met Wiersum heeft samengewerkt. ‘In de nabije toekomst zullen er heel weinig advocaten zijn die nog een kroongetuige willen bijstaan. Je gaat er wel eerst goed over nadenken of dit het je waard is.’