Direct naar artikelinhoud
Algemene Beschouwingen

Het parlement leek wel een veemarkt

Het parlement leek wel een veemarkt
Beeld Werry Crone

Het parlement leek woensdag op een veemarkt. Coalitie en oppositie deden openlijk handjeklap over lerarensalarissen, het leenstelsel en de economie.

De tijd is veranderd. Oppositie en coalitie deden elkaar de ene na de andere handreiking. Over onderwijs, arbeidsmarkt en het belasten van vermogens gaan regeringsfracties binnenkort praten met linkse partijen. De samenwerking die voor het eerst gestalte kreeg bij het pensioenakkoord, ijlt na in Den Haag. “Ik hoor een andere toon bij het kabinet”, zei PvdA-leider Lodewijk Asscher.

De oppositie ziet weliswaar goede onderdelen in de plannen die het kabinet op Prinsjesdag presenteerde, maar wil bijvoorbeeld meer geld voor onderwijs. GroenLinks, PvdA en SP zeiden tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, het debat over de begroting voor 2020, dat het lerarentekort aangepakt moet worden, onder meer door verhoging van salarissen.

Voorzichtig haalden de coalitiepartijen VVD en CDA wisselgeld uit de broekzak. Fractieleiders Klaas Dijkhoff en Pieter Heerma verkondigden dat over de leraren valt te praten. Wat er verandert, is nog onduidelijk, maar er is ruimte, heet het. Vooral regeringspartij D66, die zich graag afficheert als een club waar het onderwijs in goede handen is, kon niet achterblijven. Het oplossen van het lerarentekort is ‘topprioriteit’, volgens fractievoorzitter Rob Jetten.

Opmerkelijk is dat oppositie- en coalitiepartijen gezamenlijk willen nadenken over een alternatief voor het leenstelsel. CDA’er Heerma: “We gaan kijken hoe het anders kan.” Daarmee staat het regeerakkoord op de tocht. Daarin staat dat het leenstelsel overeind blijft. Nieuwe plannen zijn aan een volgend kabinet. Maar zelfs D66, de steunpilaar van het stelsel, is bereid te praten over een aanpassing, die mogelijk al ergens de komende twee jaar wordt ingevoerd.

Op een ander terrein wisten SP en D66 elkaar te vinden. Zij maakten een begin met handjeklap over de verhoging van de belasting van de (grote) vermogens. Wie veel heeft, moet meer betalen, vindt D66. Daar is de SP het helemaal mee eens. Nu moeten de beide partijen het nog eens worden over wat ‘veel’ precies betekent. De SP wil samen met regeringspartij ChristenUnie voorstellen doen voor nieuwe regels voor arbeidsmigratie. Tijdens het debat werden zo veel zaken gedaan, dat het parlement leek op een zaterdagse veemarkt.

Traditiegetrouw vliegen politici elkaar in de haren in het debat na Prinsjesdag. Zo niet dit jaar. Oppositie en coalitie zijn in 2019, vooral de afgelopen maanden, nader tot elkaar gekomen. Hun visies op het bedrijfsleven, de middeninkomens en de publieke sector zijn naar elkaar toe gegroeid.

De fractievoorzitters van VVD en CDA gaven aan hoe de bakens zijn verzet. Dijkhoff hield een lofzang op de maatschappelijke verantwoordelijkheid die een bedrijf als Philips vroeger nam in Eindhoven, waar hij opgroeide. Heerma hekelde flexcontracten en de te hoge beloning van directies aan de top van bedrijven.

Het is de vraag wat er eerst was bij de coalitie: het nieuwe denken of het verlies van de macht. Sinds maart hebben VVD, CDA, D66 en CU geen meerderheid meer in de Eerste Kamer en moet het kabinet bij het maken van plannen zaken doen met de oppositie. Het pensioenakkoord in juni was daarvan het eerste voorbeeld.

Er blijven genoeg verschillen tussen de coalitiepartijen en de linkse oppositie. Jesse Klaver (GroenLinks): “Het kabinet voelt dat de tijden veranderen, maar steekt slechts een teentje in het water”. Hij is blij met de wending bij de VVD, maar sneert: “Nog te veel links lullen en rechts vullen”.

Voor de PvdA maakt het kabinet ‘een pirouette op een goudberg’, maar doet het ‘te weinig recht aan wat nodig is’. Het is goed dat de middeninkomens er iets bij krijgen, maar wie let er op de lagere inkomens, zei Asscher. “Wie 20.000 euro verdient, krijgt er twee tientjes bij en iemand met een inkomen van 100.000 euro krijgt tweehonderd euro extra. Dat is scheef.”

Premier Mark Rutte reageert donderdag op alle commentaren van de partijen. Wat kan hij nog toevoegen aan avances tussen coalitie en oppositie?

Klaver wil af van scorebordpolitiek

GroenLinks-leider Jesse Klaver wil af van de ‘scorebordpolitiek’ waar ook zijn eigen fractie jarenlang volop aan heeft meegwerkt. “Ik stap uit die mal”, kondigt hij aan.

Klaver roept de rest van de Tweede Kamer op om op een meer constructieve manier politiek te bedrijven. “De eerste willen zijn, het debat willen winnen, te veel bezig zijn met wie de winnaar is in plaats van de problemen op te lossen” is volgens hem de dominante stijl op het Binnenhof.

Dat moet veranderen, vindt de linkse oppositieleider, die zegt dat hij deze zomer na de geboorte van zijn derde kind aan zelfreflectie heeft gedaan. Klaver verbouwde in het zomerreces zijn huis, maar dacht tegelijkertijd na over zijn vak.

Klaver steekt de hand in eigen boezem. Zijn eigen fractie is op dit moment de recordhouder ‘moties indienen’: meer dan zeshonderd in een jaar. Ook in het aanvragen van plenaire debatten is GroenLinks ‘bijna hofleverancier’. Twee derde van die debatten is te snel aangevraagd, constateert hij. GroenLinks liet zich te vaak leiden door de wens om als aanvrager van een debat als eerste te mogen spreken. “Alsof dat de mensen in het land iets interesseert, wie de eerste is.”

Zijn bekering bevatte een subtiel verwijt naar concurrent PvdA. “Ik wilde een maand geleden nog strategisch tegen een begroting van het kabinet stemmen, maar het is beter om een inhoudelijke strijd te voeren”. De PvdA heeft daar wel mee gedreigd, als er geen extra geld voor lerarensalarissen komt.

Lees ook:

Rutte III werpt alvast een bezorgde blik op de toekomst

In de Troonrede belooft het kabinet te bouwen aan een land met meer zekerheden, dat zich wel op tijd moet voorbereiden op de toekomst.