Boeing wilde opstijgen vanaf taxibaan Schiphol: ‘Transavia, stop onmiddellijk, blijf staan!’

Het vliegtuig taxiede op vrijdag 6 september in noordelijke richting langs de Zwanenburgbaan, waar het moest opstijgen. Maar de piloten namen een bocht te vroeg en reden een tweede taxibaan op die parallel aan de startbaan ligt. Toen de piloten na ingrijpen door de luchtverkeersleiding de start hadden afgebroken is het toestel teruggetaxied en ‘zonder verdere bijzonderheden’ van de juiste baan opgestegen, aldus de onderzoeksraad.

Volgens NH Nieuws, dat beschikt over opnames van de luchtverkeersleiding, gaat het om een Boeing 737-800 van Transavia met bestemming Chania in Griekenland. ,,Transavia 1041, stop onmiddellijk, stop onmiddellijk, blijf staan!", is volgens de regionale omroep op een opname te horen. Toen de piloten lieten weten dat ze gestopt waren, luidde het antwoord van de luchtverkeersleiding: "Ja, u rolt van de taxibaan!”

Tekst loopt door onder de foto.

Van grote paniek of onrust was in het vliegtuig niet echt sprake, zeggen enkele inzittenden tegen deze nieuwssite. ,,Het was wel een enge en bizarre ervaring”, aldus een vrouw uit Den Haag die liever anoniem wil blijven. Zij ging samen met haar echtgenoot op vakantie naar Chania. ,,Het vliegtuig zat al op hoge snelheid en moest opeens vol op de rem. Dat voelde heel apart. We kregen te horen dat er iets mis was in de cockpit en dat ze daardoor de start moesten afbreken. Er werd niet echt verklaard wat er aan de hand was.” 

Hoewel het even spannend leek te worden, waren de twee geen moment bezorgd. Na afloop zouden ook de passagiers wat ‘lacherig’ op het incident hebben gereageerd.

In 2010, zo blijkt uit gegevens van de onderzoeksraad, maakten piloten van KLM een vergelijkbare fout. Toen greep de luchtverkeersleiding niet in en is het toestel  - zonder gevolgen - daadwerkelijk opgestegen vanaf de taxibaan. De Onderzoeksraad voor Veiligheid concludeerde daarna dat de luchtverkeersleiding en Schiphol onvoldoende in de gaten houden of piloten fouten maken bij het taxiën.

Luchtvaartdeskundige Joris Melkert - docent luchtvaarttechniek aan de TU Delft - kent het incident met de Transavia-jet die wilde opstijgen vanaf de taxibaan. Als de luchtverkeersleiding niet had ingegrepen en de Boeing de start had doorgezet, was er zeer waarschijnlijk niets gebeurd, zo benadrukt hij. ,,De taxibaan is een lange en rechte strook asfalt waar je gas kunt geven en vervolgens gaan. Wel is de situatie op zo'n taxistrook anders dan op een reguliere start- en landingsbaan. Die parallele baan is smaller waardoor er bij zijwind minder marges zijn voor brede vliegtuigen. Verder is het navigatiesysteem van een toestel afgesteld op de startbaan vlakbij.”

Melkert, die de resultaten van het onderzoek met belangstelling afwacht, vermoedt dat de piloot van het Transavia ‘mogelijk gedesoriënteerd raakte’. ,,Er kan van alles aan de hand zijn geweest. Slecht zicht omdat het die vrijdagochtend rond het tijdstip van vertrek nog schemerde of onoplettendheid van de gezagvoerder. Dat laatste kan, maar het lijkt me vreemd. Langs zo'n taxibaan staat andere verlichting dan bij een echte baan. Dat moet je zien. Misschien ging de piloot per ongeluk de fout in door reflecties van de opkomende zon.” Hij herhaalt dat opstijgen op een taxibaan kan. ,,Tenzij er zich personen, voertuigen of vliegtuigen op zo'n baan bevinden. Dan kan het goed fout gaan.” 

In juli dit jaar waren er ook al problemen op het platform van Schiphol. Een toestel van luchtvaartmaatschappij easyJet kwam op Schiphol tijdens het taxiën vanaf de parkeerplek in botsing met een Boeing 737-800 van KLM. Beide passagiersvliegtuigen zijn daardoor beschadigd geraakt. Volgens de Luchtverkeersleiding Nederland (VLN), verantwoordelijk voor alle bewegingen op en boven de luchthaven, is er nog weinig te zeggen over hoe het fout kon gaan met de twee toestellen. Zegsman Frank van der Voort, kort na de taxi-fout: ,,Dit incident wordt nu onderzocht. Speculeren over eventuele stuurfouten van wie dan ook doe ik onder geen beding. Hoe dan ook hopen we lering te trekken uit de onderzoeksresultaten.” Ten overvloede meldt hij dat de toestellen werden geduwd door pushbacktrucks. ,,Ze reden dus niet zelfstandig.”

Luchtvaartdeskundige Melkert waarschuwde onlangs al voor incidenten op de luchthaven. ,,Die onderstrepen conclusies die de Onderzoeksraad voor de Veiligheid vorig jaar al in een rapport trok. Daarin wordt gewezen op veiligheidsrisico’s die ontstaan doordat er steeds meer gevlogen wordt vanaf Schiphol. Volgens de raad zijn er maatregelen nodig om de veiligheid te blijven waarborgen.” Melkert zei ook dat, als Schiphol wil groeien, de veiligheid de allerhoogste prioriteit moet krijgen. 

Op de start- en landingsbanen van Schiphol vinden veel vaker ernstige incidenten plaats dan op andere grote luchthavens. Schiphol kampte bijvoorbeeld in 2016 met 47 zogenoemde ‘runway incursions’. Dat zijn situaties waarbij een vliegtuig, voertuig of persoon in de beschermde zone komt van een baan die op dat moment wordt gebruikt voor een start of landing. En dat aantal is veel hoger dan op andere grote internationale luchthavens, blijkt uit een vergelijking met zes andere vliegvelden.

München had in hetzelfde jaar bijvoorbeeld maar drie van zulke incidenten, New York John F. Kennedy vijf en London Heathrow dertien. Die luchthavens tellen net als Schiphol zo’n 400.000 à 500.000 vliegbewegingen per jaar en zijn qua grootte dus vergelijkbaar.