Direct naar artikelinhoud
Premier Rutte: ‘Nederlanders staan mopperend voor elkaar klaar’
InterviewMark Rutte

Premier Rutte: ‘Nederlanders staan mopperend voor elkaar klaar’

Beeld ANP

Beloftes over koopkracht doet premier Rutte niet meer, alleen nog over maatregelen die het kabinet zelf in de hand heeft.  ‘Tuurlijk baal ik daar ook van, als die beloftes niet uitkomen.’

Zo. Prinsjesdag zit er alweer half op voor Mark Rutte. Collega Wopke Hoekstra heeft de Miljoenennota aangeboden, de koning zijn Troonrede uitgesproken. De premier haast zich met grote stappen door de dag, vol met interviews. Nu wenkt hij beneden in zijn ministerie het groepje verslaggevers voor een gesprek in het Torentje. Daar prutst hij een raampje open om te luchten, er is maar net plek voor iedereen.

Het gaat goed met Nederland, maar het kabinet geeft in de Miljoenennota wel winstwaarschuwingen af. Gure winden bedreigen de economie, in de vorm van een naderende brexit en de internationale handelsoorlogen. Een beetje als de windvlagen die nu het raamkozijn achter de premier laten klapperen, maar dan veel erger. “Mag het toch weer dicht? Wie heeft het sleuteltje?”

Nee, Rutte is niet bang dat de begroting volgende maand alweer achterhaald is, door alle onzekerheden. “Laten we elkaar geen crisis aanpraten. We hebben geen begrotingstekort. Als een VOC drijven we handel over de hele wereld. Als Duitsland niest zijn we niet langer snipverkouden. Maar we zijn geen eiland. Als er ruimte is om te investeren, moeten we dat nu doen.”

Dat het kabinet volgens de Raad van State daarbij de eigen spelregels voor de begroting, de zogenoemde Zalmnorm, schendt, wuift de premier nog net niet weg. Correcties waren het, volgens hem. “En al die investeringen zijn geen weggegooid geld.”

Balen

Eén ding doet Rutte niet meer: keihard beloven dat mensen het volgend jaar beter krijgen. Dat deed het kabinet vorig jaar, en het jaar dáárvoor. Tuurlijk, hij snapt heel goed dat mensen daar chagrijnig over zijn. “Ik baal er ook van, ik wil dat mensen voelen dat het beter gaat. Ik kan staan voor de zaken die het kabinet zelf in de hand heeft, zoals lastenverlichting in de vorm van belastingverlaging, verhoging van toeslagen, aanpak van de huren. Hoe dat uitpakt in de koopkracht, ligt ook aan de inflatie, de wereldmarkt, allemaal dingen die we niet in de hand hebben. Toch heb ik er vertrouwen in dit keer, juist omdat de cao-lonen weer stijgen.”

Over die cao-lonen gesproken: is de recente oproep van Rutte aan de grote bedrijven om de salarissen meer te verhogen een breuk met het verleden? Net als het kabinetsplan om grote concerns winstbelasting te laten betalen lijkt het een verschuiving in perspectief, van bedrijven naar burgers. “Er is een beeld ontstaan dat wij alles doen voor het bedrijfsleven, maar de VVD doet alles voor banen. De mislukte afschaffing van de dividendbelasting – wat zeg ik, mijn epische mislukking – was ook niet bedoeld voor die bedrijven zelf, maar voor hun aandeelhouders. Wij houden van ondernemers, die brengen sfeer en zorgen voor groei. Nu praat ik even met de VVD-pet op, maar je ziet dit terug in het kabinetsbeleid. Bedrijven moeten werk maken van salarisgroei. Misschien zijn we daar strenger in geworden.”

Spectaculair niet gelukt

De Raad van State waarschuwt het kabinet om bij al die grote systeemveranderingen, zoals de aanpak van klimaatverandering en de pensioenen, oog te houden voor de uitvoering van al dat beleid. En voldoende geld en middelen ervoor moet uittrekken. “Uitvoering van veel regelgeving is inderdaad spectaculair niet gelukt”, erkent Rutte. “Dat ligt niet aan de mensen die werken bij de Belastingdienst of het UWV. De overheid heeft kolossale ict-problemen. De complexiteit en overdaad aan regelgeving is een Haags probleem. Een paspoort verlengen gaat nog wel, maar ingewikkelde toeslagen aanvragen, dan doemen er serieuze problemen op. Daar kijken we stap voor stap naar. Tegelijkertijd: we kunnen niet iedereen tot achter de komma gelukkig maken, want dat leidt tot absurde regelgeving.”

Wat Rutte zichzelf aanrekent, is de grote onzekerheid onder burgers die ontstond toen het kabinet maanden langer over het klimaatakkoord deed dan verwacht. “Verwijt ik mezelf dat? Ja, maar ter verheldering: het was iets totaal nieuws wat we aan het doen waren. Wat hebben we gestruggeld! Klimaatbeleid voor twintig, dertig jaar, het is nog nooit vertoond.”

Is die zekerheid bij burgers dan nu terug? “Ik merk aan de gesprekken die ik overal, ook op straat voer, dat mensen nu beter weten waar ze aan toe zijn. Dat we ze niet hun auto of hun vakantie afpakken en ze aan de warmtepomp dwingen. Al garandeer ik niet dat ik iedereen tot rust kan brengen.”

Miljardenfonds

Om de economie robuust te houden, onderzoekt het kabinet de mogelijkheden voor een miljardenfonds. De vraag wie de geestelijke vader van dit plan is – de ministers Wiebes (VVD, Economische Zaken) en Hoekstra (CDA, Financiën) rolden hierover ruziënd over straat – laat Rutte wijselijk liggen. “Het is een kabinetsplan”.

Wel wil hij helder hebben: er worden niet meteen ‘gratis’ miljarden geleend. Wiebes gaat eerst het plan uitwerken. Er kleven nog allerlei vragen aan, volgens Rutte. De investeringen moeten andere fondsen niet in de weg zitten, en het verdienvermogen ook echt vergroten. “Dan worden we fit genoeg om een volgende klap op te vangen.”

Rutte is er in ieder geval optimistisch over. “We mopperen vaak, maar zijn flexibel. Nederlanders staan mopperend voor elkaar klaar.”

Lees ook:

De overheid kan niet het geluk van iedereen bepalen, waarschuwt Thom de Graaf

De Raad van State waarschuwt het kabinet voor al te hoge ambities: ‘De overheid kan niet het geluk van iedereen bepalen’.

Dit zijn de plannen van het kabinet

Wat zijn de plannen van het kabinet? De politieke redactie van Trouw zet ze voor u op een rij. 

Een Troonrede met winstwaarschuwingen

Koning Willem-Alexander heeft in zijn Troonrede benadrukt dat Nederland een land blijft‘van vrijwilligers en van verstandige compromissen in het brede midden’.