Isolatiemiljonair Ton Willemsen vecht al veertig jaar tegen koude voeten en de bierkaai

Sluipend als militairen op training, op de punten van hun schoenen en hun ellebogen, bewegen Emrah en Serhat zich onder de vloer. De kruipruimte is ruim een halve meter hoog, maar het oogt er bijna gezellig. De bodem is afgedekt met oranje plastic, aan driekwart van de vloer boven hun hoofd hangt aluminiumplastic, flonkerend als duizend kerstballen. Dat is Tonzon, Nederlands bekendste merk voor vloerisolatie.

Het lijkt vuil werk, zo met je hoofd in de spinrag, maar de beide Tonzonkruipers zijn tevreden. ‘Het is best mooi werk’, zegt Serhat als hij zijn hoofd weer door het luik bij de voordeur steekt gekropen en zijn stofmasker af heeft gedaan. ‘Alleen is het soms erg warm.’ Tijdens die hittegolf bijvoorbeeld? ‘Nee, dan is het onder de vloer koel. In de winter. Onder vloeren met een vloerverwarming is het dan erg warm.’

Als het over warmte, kou en vloeren gaat, is alles bij Tonzon anders dan je denkt. Ook oprichter en eigenaar Ton Willemsen schept er zichtbaar genoegen in de bezoeker in verwarring te brengen. In het kantoor bij zijn fabriek in Enschede staat hij, gewezen leraar wiskunde, voor het bord en doceert. Stelt vragen waarvan hij weet dat zijn bezoeker het foute antwoord zal geven. Want de conventionele gedachten over vloeren isoleren, die deugen niet. Die leiden tot koude voeten, schimmel en astma. Als je Willemsen mag geloven, helpt alleen Tonzon.

Activist

Soms lijkt hij een geslaagd zakenman. Bijvoorbeeld wanneer hij zijn gast van het station haalt met zijn spierwitte Tes­la Model X, met vleugeldeuren die hij gretig demonstreert. Hij heeft hem net in april gekocht, want dat durft de ‘selfmade miljonair’ zoals hij zichzelf omschrijft zich nu eindelijk te veroorloven. Pas nu hij AOW krijgt, voelt hij zich financieel veilig genoeg.

Maar eigenlijk voelt Willemsen zich nog steeds de activist van veertig jaar geleden. Toen zette hij zich in voor een kernenergievrije wereld. ‘Als je geen kernenergie wilt, zul je andere oplossingen moeten bedenken.’ Als alleenstaande vader was hij vaak ’s avonds thuis, met tijd zat om ideetjes uit te werken. Eerst ontwierp hij een ingenieus zonnepaneel dat hij een naam gaf met zichzelf erin: de Tonzoncollector. Dat apparaat bleek al gepatenteerd. Daarop wierp Willemsen zich op energiebesparing. Na enige studie concludeerde hij dat de meeste warmte verdwijnt door uitstraling, niet door geleiding.

Hij experimenteerde in zijn eigen woning, met aluminiumfolie uit de bouwmarkt, en het werkte. Vrienden wilden het ook weleens proberen, en alweer: het werkte. ‘Vroeger zaten ze op de bank met hun benen opgetrokken, nu zaten ze op de vloer met de rug tegen de bank.’ Want de vloer, o wonder, was warm.

Tonzon is flinterdun. Alles wat je nodig hebt voor een forse vloer, past in een paar boodschappentassen en weegt maar enkele kilo’s. Zodra je de folie aanbrengt, vouwt die zich uit tot drie luchtkamers, en ziedaar: de vloer wordt niet meer koud, en het vocht uit de kruipruimte komt niet meer de woning in. Milieutechnisch is het onovertroffen, zo toonde onlangs nog het NIBE aan, een onderzoeksinstituut voor de bouw. Van alle vloerisolatie waren de ‘polyester-aluminium kussens’ het milieuvriendelijkst. Steenwol levert drie keer zo veel milieuschade op, PUR-schuimplaten acht keer en schapenwol 80 keer zo veel.

Willemsen neemt ruim de tijd om te betogen dat hij altijd wordt tegengewerkt. Dat begon al toen hij nog maar net begonnen was. ‘Mijn bank belde dat ik onmiddellijk moest komen. Ik had een krediet van 25 duizend gulden. Die bankier zei: er is iemand die je bedrijf wil kopen, en ik wil dat je dat doet. Er was ook een ambtenaar bij van de gemeente Enschede. Die vond ook dat ik moest verkopen, en zei dat ik nooit aanspraak zou kunnen maken op de Rijksgroepsregeling Zelfstandigen (de bijstand voor kleine ondernemers, red.). Daar zou hij voor zorgen.’

Tegenwerking

Willemsen verkocht niet, maar loste enkele weken later zijn bankkrediet helemaal af. Drie jaar later bepaalde de Raad van State dat hij wel degelijk recht had op die Rijksgroepsregeling Zelfstandigen. Willemsen trok zijn conclusies: ‘Ik besloot nooit meer een bankkrediet aan te vragen.’ Meer dan dertig jaar later heeft hij nog steeds geen stuiver bankkrediet. En betaalt hij zijn Tesla contant. Dat die afkeer van krediet de groei van zijn bedrijf heeft belemmerd: zou best kunnen. ‘Ik sta altijd in de overlevingsmodus.’

Nog erger vond hij de tegenwerking van de overheid. ‘Het ministerie van VROM was tegen vloerisolatie. Het verhaal was: warmte gaat omhoog, dus je moet daken, ramen en muren isoleren, maar niet de vloer. Het gevolg was dat vloeren de koudste plek in huis werden. Vocht dat vroeger op de ramen condenseerde, trok nu in de vloer. Overal in onevenwichtig geïsoleerde huizen had je vocht en schimmel, en huisstofmijt en astma werden een groot probleem.’ Tonzon bleek prima te helpen, maar toch hield het Ministerie van Volkshuisvesting vast aan de lijn: isoleren werd gesubsidieerd, behalve als het om vloeren ging.

Willemsen schakelde de Nationale Ombudsman in, die na drie jaar onderzoek concludeerde: Willemsen heeft groot gelijk. ‘Maar de overheid zegt nog steeds niet dat vloerisolatie werkt tegen vochtproblemen in huis’, klaagt hij. Sterker nog: hij beweert dat een hoge ambtenaar van het ministerie van VROM naar aanleiding van het onderzoek van de Ombudsman zou hebben gezegd dat hij Tonzon ‘helemaal kapot’ ging maken. En dat hij nooit een voet aan de grond heeft gekregen in nieuwbouw, komt door de lobby van zijn concurrenten rondom bouwbesluiten. Grote woorden schuwt hij niet. ‘Dat is een voorbeeld van corruptie in de bouwregelgeving.’ Het zal niet onbeschreven blijven: hij werkt aan een boek, herstel, een trilogie over zijn strijd tegen de overheidsmoloch.

Verscheidene keren stond hij op de rand van de afgrond. De bank wilde hem niet financieren, de overheid werkte hem tegen. Waaraan heeft hij het dan toch te danken dat hij nu een miljoenenzaak drijft met een groei van bijna 20 procent per jaar? ‘De warmtebeeldcamera’, zegt hij. ‘Ik kocht er al een in 1999. Toen kon ik eindelijk aan mijn klanten laten zien wat het verschil was tussen Tonzon en andere producten.’

Het tij lijkt inmiddels gekeerd: in de pas gepubliceerde nieuwe subsidieregeling is van achterstelling van vloerisolatie geen sprake meer.