Dé verrassing van de G7-top: opeens verschijnt Iran in Biarritz

De vergadering van de zeven grootste westerse industrielanden (G7) werd dit weekend gekenmerkt door fricties, tegengestelde verklaringen, meningsverschillen en verschillende interpretaties van uitspraken van de Amerikaanse president Donald Trump. De sfeer zou bij vlagen gespannen zijn geweest, maar de landen bleven in gesprek.

Lees ook slowblog over de G7-top in Biarritz

De verrassing van de dag was het bezoek van de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken, Javad Zarif. Hij landde zondagmiddag in de Franse badplaats Biarritz, waar de leiders van de G7 van zaterdag tot en met maandagmiddag bijeen zijn. Hij sprak, aldus Iran, met de Franse, Duitse en Britse ministers en kort met de Franse president en G7-gastheer Emmanuel Macron.

Iran is een heikel dossier in G7-verband. Trump heeft zich terugtrokken uit de internationale overeenkomst waarin Iran beloofde zijn nucleaire activiteiten tot een minimum te beperken in ruil voor opheffing van economisch sancties. Europa staat nog steeds achter de deal en Macron heeft zich opgeworpen als leider van de reddingsoperatie.

Wat de Europeanen met Zarif besproken hebben was maandag rond het middaguur nog niet bekend. Trump zei maandag dat Macron hem toestemming had gevraagd voor het bezoek van Zarif, maar dat hij het voorbarig vond zelf met hem te spreken. Tegen verslaggevers zei Trump dat de VS niet uit zijn op het omverwerpen van het bewind in Teheran.

Het werkdiner zaterdagavond zou soms ongemakkelijk zijn geweest, meldden diplomaten anoniem. Behalve over Iran zou ook geruzied zijn over Trumps voornemen de Russische president Poetin volgend jaar weer uit te nodigen, die sinds Russische inmenging in Oekraïne in 2014 niet meer welkom is. Veel Europese leiders zijn daar op dit moment tegen.

Gastheer Macron wilde het informele G7-beraad nieuw leven inblazen. Nadat de vergadering vorig jaar in Canada was geëindigd in ruzie tussen Trump en de rest werd wel voor het voortbestaan van het westerse onderonsje gevreesd.

De Franse president vroeg daarom onder andere aandacht voor brede thema’s als klimaat (ondere andere de bosbranden in de Amazone) en gendergelijkheid, hij nodigde leiders uit andere werelddelen uit (Egypte, India) en hij probeerde uit te leggen waarom zo’n G7 van belang is. Macrons grote thema’s werden niet bijzonder gewaardeerd door het Witte Huis. Een adviseur van de president deed ze in The Wall Street Journal af als „politieke correctheid”. De Amerikanen wilden het hebben over nationale veiligheid en vooral over economische groei en handel. Trump maakt zich kort voor verkiezingsjaar 2020 grote zorgen over een dreigende recessie. Trump sprak dan ook veel over handel; met de Japanse premier Abe over een handelsakkoord, met de Britse premier Johnson over de geweldige mogelijkheden die een handelsakkoord tussen beide landen biedt. Johnson heeft zo’n akkoord hard nodig als het VK inderdaad op 31 oktober uit de EU stapt, zoals Johnson heeft beloofd.

Lees ook De trend van Trump: bondgenoten schofferen, autocraten paaien

Tijdens een ontmoeting met journalisten wekte Trump de indruk dat hij het conflict met China wilde temperen. Hij zei geen gebruik te willen maken van een wet die hem vergaande bevoegdheden in het geschil zou kunnen geven. Op de vraag of hij spijt had („second thoughts”) van de recente escalatie zei hij ‘ja’. Het Witte Huis meldde snel dat hier sprake is van een verkeerde interpretatie. „Trump had bevestigend geantwoord – omdat hij spijt had dat hij de tarieven niet verder had verhoogd.”

Maandagochtend meldde Trump dat de onderhandelingen met China een nieuwe fase in zullen gaan. Na twee telefoontjes van Chinese onderhandelaars was hij optimistisch over een akkoord, zei hij.

Correctie (26 augustus 2019): dit is een geactualiseerde versie van een artikel dat eerder op nrc.nl verscheen.