Samen rouwen om overleden huisdieren
Rouwen om een overleden huisdier is nog altijd taboe. Om het verdriet toch te kunnen delen, werd op begraafplaats De Nieuwe Ooster voor het eerst een rouwcafé voor achtergebleven baasjes gehouden.
Er waren er bij die Anna ten Bruggencate op de mooie levensduur van haar flatcoated retriever Ringo wezen. 14 jaar, dat is een gezegende leeftijd in hondenjaren. Maar of die woorden troostten? Nee, zegt ze. “Het zijn toch 14 jaren van onvoorwaardelijke liefde. Mijn moeder is ook recent overleden. 90 is ze geworden. Daarover zeiden mensen hetzelfde: prachtige leeftijd. Maar van die 90 jaar is ze wel 66 jaar mijn moeder geweest. Ook dat is voorbij.”
Rouwcoaches
En waarom zou je om het ene verlies wel mogen rouwen en om het andere niet? Het is een van de vragen die deze zaterdagochtend boven de koffie – geen cake – worden besproken in het rouwcafé op begraafplaats De Nieuwe Ooster. Bijeen zijn zeven deelnemers en twee rouwcoaches. Het duo Mariek van Diemen en Jeanine Okkerse begeleidt op dezelfde plek al enige tijd een nabestaandencafé. Nabestaanden van overleden mensen dus. Praten helpt hen om het verlies te dragen, stellen ze.
De stap om ook rouwenden om een verscheiden huisdier bijeen te brengen is praktisch gezien klein, maar overbrugt wel een vallei aan onbegrip in de omgeving. “Verdriet om een huisdier is nog steeds een taboe,” vertelt Laura Cramwinckel van het op de begraafplaats gevestigde museum Tot Zover, dat de bijeenkomst organiseert. In het museum heeft Cramwinckel de expositie De Laatste Aai ingericht. “We willen een herkenningspunt vormen voor iedereen die rouwt om zijn dier, maar ook aan mensen zonder huisdier laten zien hoe belangrijk empathie op dit vlak is.”
Want aan dat laatste ontbreekt het nog al eens, is de ervaring die de deelnemers - vijf vrouwen en twee mannen in de leeftijd van 45 tot 70 jaar – allen hebben. “Juist van goede vrienden van wie we medeleven verwachtten, kregen we geen enkele reactie,” vertelt Harrie Seeverens over de dood van zijn 15-jarige hond Floortje. “Ze vonden het blijkbaar niet nodig omdat het een dier en geen mens was.”
Dan neem je toch een nieuwe
Het is dezelfde constatering die leidde tot het boek Dan neem je toch gewoon een nieuwe van journalist Antoinnette Scheulderman. Het werk over de onverwacht hevige rouw na de dood van haar Bubbels en het onbegrip dat ze daarover in haar omgeving ontmoette werd vorig jaar een bestseller. De cafébezoekers hebben het allen gelezen.
“Bij elk hoofdstuk heb ik moeten huilen,” vertelt een dame van middelbare leeftijd. Ze is hier omdat het gevoel dat ze, ruim een jaar na de dood van haar hond, ‘het gevoel heeft een beetje te blijven hangen’ in haar rouw. “Het is erger dan na de dood van mijn ouders. Dat is niet normaal, toch?” zegt ze. Rouwcoach Okkerse corrigeert: “Hoho, álles is normaal. Wat je voelt, kun jij alleen voelen. Anderen kunnen niet voor je bepalen wat normaal is en wat niet.”
Okkerse ziet de bewustwording rondom rouw om huisdieren veranderen. “Vroeger gebeurde begraven simpelweg nauwelijks. Al die moeite voor een dier, dat werd gek gevonden. Dat taboe is al doorbroken. Je kunt je huisdier nu al op veel plekken in Nederland met de nodige egards laten cremeren.”
Maar praten over het bijbehorende verdriet, blijkt anders te liggen. Nu kan het wel. Als de lotgenoten in koppels of drietallen hun allerpersoonlijkste verhalen delen, lonkt een bezoek aan de expositie.
Dierenuitvaart
Een landkaart aan de wand laat er zien: er zijn inmiddels 43 dierencrematoria en 30 –begraafplaatsen in ons land. Er zijn foto’s van stille rouw: een halsband en een uitlaatlijn in de vensterbank, een drooggevallen drinkbak. En er zijn grafstenen die het historische begin van de dierenuitvaart markeren: ‘Hier rust onze lieve Knabbel. Geboren: december 1962. Overleden: november 1967.’’
In het rouwcafé is het pauze. Anna ten Bruggencate is blij te zijn aangeschoven, zegt ze. “Ik vond het vooraf wel spannend, maar er blijken zoveel overeenkomsten tussen ons. Heel prettig om je ervaringen te kunnen delen.”
Ze vertelt hoe de dood van Ringo ‘de deur openzette naar eerder verdriet’. Ze verloor behalve haar moeder de afgelopen vijf jaar ook haar echtgenoot en een goede vriend. “Het is stapelrouw,” constateert ze als ze een foto van Ringo laat zien. “Ik mis het zo ontzettend om een dier in huis te hebben. Ik kijk wel naar aanbiedingen van nieuwe honden. Maar ik ben er nog niet aan toe. Die zijn toch niet hetzelfde als Ringo.”