Direct naar artikelinhoud
Braziliaanse AmazoneBosbranden

Zoveel bosbranden in een relatief nat jaar: daar kan alleen de mens achter zitten

Een satellietbeeld van de branden in het Amazonegebied.Beeld AFP

Bosbranden horen bij Brazilië en bij deze tijd van het jaar. Maar voor een nat jaar als 2019 zijn het er wel heel veel.

In de Braziliaanse Amazone woeden er deze zomer veel brandhaarden, hoewel het in 2019 meer had geregend dan in voorgaande jaren. Het Ipam, een non-gouvernementele organisatie met vestigingen door de hele Amazone, legde het aantal brandhaarden, het aantal dagen zonder neerslag en de mate van ontbossing naast elkaar voor de zes deelstaten die samen het Amazonegebied uitmaken: Acre, Amazonas, Mato Grosso, Pará, Roraime en Rondônia. Alle deelstaten, met uitzondering van Pará, zagen de neerslag toenemen, evenals het aantal bosbranden.

Commercieel gebruik

Volgens het Ipam is er een sterk verband tussen ontbossing en bosbranden: tussen 2005 en 2012 nam de bomenkap in Brazilië in rap tempo af, en ook het aantal bosbranden. Maar sinds 2012 neemt de ontbossing weer toe, en tegelijk ook het aantal bosbranden. Op de tien plaatsen in het Amazonegebied met de meeste ontbossing, waren de meeste brandhaarden, aldus het Ipam. Daarmee is volgens het instituut aangetoond dat de branden zijn gesticht om recent ontbost gebied klaar te maken voor commercieel gebruik.

De wetenschapsdirecteur van het Ipam, Ane Alencar, is niet verbaasd over de gebeurtenissen in de Amazone, want ze kent de problematiek van het gebied goed: “Het in brand steken van een stuk land is de laatste fase van ontbossing in de Amazone. In de periode van ruwweg mei tot juli wordt er gekapt en van augustus tot oktober wordt het gekapte gebied ‘schoongemaakt’ door het plat te branden, waarmee ze de grond ontdoen van de overgebleven boomstronken en planten die nog overeind stonden.”

Heel droog

Normaal gesproken wordt dat vuur volgens Alencar tegengehouden door de bossen in de aangrenzende gebieden. Deze bomen beschikken daar nog over zoveel vocht, dat zij ervoor zorgen dat het vuur niet overslaat. Maar als het heel droog is, verliezen deze bomen te veel vocht, en slaat het vuur toch over. Dat gebeurde onder andere in de droge jaren 2015 en 2016. Piekjaren in het aantal bosbranden in Brazilië.

De situatie van toen was echter niet slechter dan die van nu, stelt Alencar bezorgd: “We zitten nog maar in het begin van de bosbrandperiode en hebben al een enorme piek in het aantal branden. Het is daarnaast geen uitzonderlijk droog jaar zoals in 2016. Dat kan maar één ding betekenen: de ontbossing gaat met sprongen omhoog.”

Het Ipam roept in zijn rapport de autoriteiten op om hard en snel op te treden tegen ontbossing. Als de ontbossing doorgaat, en er op den duur geen wouden meer over zijn om het vuur tegen te houden, dan zijn de gevolgen niet te overzien, aldus het instituut. Bescherming van het bos is dan ook de enige optie.

Internationale druk op bolsonaro groeit

De handelscommissaris van de EU, Cecilia Malmström, wil de druk op de Braziliaanse president Bolsonaro opvoeren vanwege de branden in de Amazone. De Zweedse wil het nog te ratificeren vrijhandelsakkoord tussen de EU en het Latijns-Amerikaanse handelsblok Mercosur gebruiken als drukmiddel om Brazilië tot actie te dwingen, en om ervoor te zorgen dat het land zich houdt aan het klimaatakkoord van Parijs. Frankrijk en Ierland lieten vrijdag weten dat ze de deal met Mercosur zullen blokkeren als Brazilië geen stappen onderneemt om de Amazone te beschermen. De Franse president Macron wil de branden ook bespreken tijdens de G7-top van dit weekend.

Premier Rutte noemt de situatie in Brazilië ‘echt verschrikkelijk’. Ook Nederland vindt dat er ‘maximale druk’ op Bolsonaro moet worden uitgevoerd om hem zover te krijgen dat hij de branden blust. Rutte riep de Braziliaanse president vrijdag op om te handelen ‘in de geest’ van het Mercosur-akkoord. Hij schaart zich niet in het kamp met Frankrijk en Ierland die het handelsakkoord niet willen ratificeren. Rutte: “Dat klinkt sympathiek, maar het speelt nu niet. Die ratificatie duurt nog wel enkele jaren, de branden zijn nu.”

Lees ook:De Brazilianen beginnen te voelen dat hun land hard op weg is milieuparia te worden

De fors toegenomen ontbossing in Brazilië zet de verhoudingen tussen wetenschappers, natuurbeschermers en de extreem-rechtse president Jair Bolsonaro op scherp. De boeren vrezen dat zij daarvoor de prijs zullen betalen.

Bosbranden Brazilië treffen ook Bolsonaro’s positie

De Braziliaanse regering gaat door met haar controversiële milieubeleid, maardaarmee riskeert ze in een isolement te komen.